Yatırım teşvik belgesi belirli şartlara bağlı olarak verilen bir belgedir. Bu belge kapsamında önemli avantajlar sunulurken, yatırımcıların da birçok mevzuat hükmü ve kurala bağlı kalması beklenmektedir. Öte yandan, bilerek veya bilmeyerek çeşitli durumlarda bu kurallardan uzaklaşılabilmektedir. Mevzuata aykırı hareketlerin sonucu ise belgenin iptal edilmesi ve yararlanılan desteklerin geri alınmasıdır. Ancak, bazı durumlarda iptal belgenin iptal kaldırma işlemi yapılabilmektedir. Bu durumda oluşan cezai yaptırımlar da iptal edilmektedir. Bu işleme yatırım teşvik belgesi iptal kaldırma adı verilir.

Yatırım teşvik belgesi iptal kaldırma işlemi başarılı bir şekilde yapılabilirse, oluşan cezai yaptırımlar, müeyyideler ve yasal faizlerin tamamının silinmesi mümkün olmaktadır.

Yatırım Teşvik Belgesi Neden İptal Edilir?

Yatırım teşvik belgesi, yatırımcılara birçok şarta bağlı verilen bir belgedir. Bu belge kapsamında sağlanan desteklerden yararlanılabilmesi için tüm mevzuat kriterlerine uyumlu hareket edilmesi gerekir. Yatırımcı, belgede yer alan taahhütleri yerine getirmezse, belirtilen süre içinde yatırımı gerçekleştirmezse, mevzuat hükümlerine aykırı hareket ederse veya belgenin düzenlenmesine esas teşkil eden her türlü şart ve taahhütleri yerine getirmezse belge iptal edilir. Yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesine neden olan bazı durumlar:

  • Yatırımcının belge şartlarını yerine getirmemesi: Yatırım teşvik belgesi verilirken belirli şartlar ve taahhütler de yer almaktadır. Yatırımcı, belgede yer alan taahhütleri yerine getirmezse veya belirtilen süre içinde yatırımını gerçekleştirmezse, belge iptal edilebilir.
  • Yatırımın planlanan bölgede gerçekleştirilmemesi: Yatırım teşvik belgesi, belirli bölgelerde yatırım yapılması şartına bağlı olabilir. Yatırımcı, belirtilen bölgede yatırım yapmazsa, belge iptal edilebilir.
  • İlgili kanun ve düzenlemelerin ihlali: Yatırım teşvik belgesi verilirken, yatırımcının belirli kanun ve düzenlemelere uygun hareket etmesi şarttır. Yatırımcı, ilgili kanun ve düzenlemeleri ihlal ederse, belge iptal edilebilir.
  • Yatırımın amaç dışı kullanımı: Yatırım teşvik belgesi, belirli bir yatırımın yapılması için verilir. Yatırımcı, belge kapsamındaki yatırımı farklı bir amaç için kullanırsa, belge iptal edilebilir.
  • Belgenin süresinin dolması: Yatırım teşvik belgesi, belirli bir süre için geçerlidir. Belgenin süresi dolarsa ve yatırımcı belgeyi yenilemezse, belge iptal edilebilir.
  • Makine teçhizatın yatırım yerinde bulunmaması: Teşvikli temin edilen makine ve teçhizatın tamamının temin tarihi itibarıyla 5 yıl süreyle yatırım yerinde bulunması zorunludur. İzin alınmaksızın bu makinelerin yatırım yeri dışında kullanılması, satılması, ihraç edilmesi, devredilmesi veya kiralanması halinde belge iptal edilebilir.
  • Tamamlama vizesi başvurusu yapmamak: Süresi biten bir belgenin yatırım tamamlama vizesi ve ekspertiz işlemleri zamanında yapılmalıdır. Eğer yapılmazsa uyarı yazılarını müteakip belge iptal edilebilir.

Bu nedenlerden herhangi biri veya daha fazlası, yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesine ve dolayısıyla yararlanılan tüm desteklerin cezai müeyyide ve yaal faizleriyle birlikte geri alınmasına yol açar.

Yatırım Teşvik Belgesi İptal Kaldırma Süreci

İptal edilen bir belge için öncelikle ivedilikle iptal nedenleri araştırılmalıdır. Bunun için mevzuat hükümleri, bağlantılı diğer kurum mevzuatları ve uygulamalara başvurulmalıdır. İptalin nedenleri anlaşıldıktan sonra yapılması gereken ilk iş, bu nedenleri ortadan kaldırmanın mümkün olup olmadığını değerlendirmektir. Mevzuat ihlaline bağlı durumların ortadan kaldırılması kimi durumlarda sanıldığı kadar olmamaktadır. Bu durumda, konuyla ilgili profesyonellerden yardım alınmasında fayda vardır. İptale neden olan tüm koşulların yasal süre içerisinde ortadan kaldırılması ve ardından bu durumu kanıtlar tüm bilgi ve belgelerle birlikte yapılacak başvuru neticesinde iptalin kaldırılması mümkün olmaktadır.

İptal kaldırma işlemi genellikle yatırım teşvik belgesi ile ilgili bir ekspertiz ve inceleme yapılmak suretiyle yapılır. Yatırım yerinde inceleme yapılmasının ardından eğer mümkünse masa başı inceleme ile birlikte belgenin iptali kaldırılır. Eğer mümkün değilse belgenin iptal işlemi onanır. Bu durumda, tüm cezai yatırımların yerine getirilmesi gerekir.

Yatırım teşvik belgesi iptal kaldırma başarılı bir biçimde sonuçlandırılamazsa yararlanılan desteklerin cezai müeyyide ve yasal faizlerle birlikte geri ödenmesinden başka bir yol bulunmamaktadır.

İptal Kaldırma Nasıl Yapılır?

İptal edilen bir yatırım teşvik belgesinin iptal kaldırma işlemi aslında çeşitlidir. İptal nedenlerine bağlı olarak izlenmesi gereken yol değişiklik göstermektedir. Ancak, genel haliyle iptal kaldırma aşağıdaki adımlar izlenerek yapılır.

  • İptal gerekçeleri araştırılır ve doğru bir biçimde tüm detaylarıyla tespit edilir.
  • İptal nedenlerinin tamamı eksiksiz bir biçimde ortadan kaldırılır.
  • Durumu kanıtlar nitelikteki güncel, geçerli ve resmi belgeler hazırlanır.
  • E-TUYS sistemi üzerinden yatırım teşvik belgesi iptal kaldırma başvurusu yapılır.
  • Bakanlık uzmanlarınca ekspertiz heyeti oluşturulur ve ivedi bir biçimde yatırım yerinde inceleme yapılır.
  • Fiziki incelemede uygun bulunan yatırım teşvik belgeleri için iptal kaldırma işlemiyle ilgili belgeler incelenir.
  • Eğer iptal gerekçeleri gerçekten ortadan kalkmış ise tüm cezalar silinerek iptal işlemi kaldırılır.
  • Eğer iptal onanır ise artık yeniden iptal kaldırma yapılmasına imkan yoktur, cezaların tamamı ödenir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

İptal kaldırma ile ilgili dikkat edilmesi gereken en önemli husus belgenin iptal edilmemesi için gereken azami hassasiyeti göstermektir. Eğer buna rağmen belge iptal edilmiş ise bu durumda cezai yaptırımları yerine getirmeden önce hızlı bir şekilde iptal kaldırma işlemine başlamak gerekir. Ödenen cezaların geri alınmasına imkan yoktur. Ancak cezalar ödenmeden önce iptal kaldırılarak cezalar silinebilir.

İptal kaldırma yapılmadan önce ödenecek cezai müeyyidelerin iadesi mümkün değildir. Ancak, cezalar ödenmeden önce hızlı bir biçimde yatırım teşvik belgesinin iptali kaldırılarak cezaların silinmesi mümkündür.

İptal kaldırma çok hassas ve hızlı ilerlemesi gereken bir süreçtir. Bu işlemin özellikle konunun uzmanı profesyonel kişilerce yapılmasında fayda vardır. Aksi halde cezaların silinmesi için bir başka yol bulunmamaktadır. İptal kaldırma aslında bu cezaların silinmesi için yapılabilecek son işlemdir. Eğer bu başvuru neticesinde iptal kaldırma uygun bulunmaz ise yapılabilecek farklı bir işlem kalmaz.

Mevcut belgenin iptal edilmemesi için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir.

  • Süresi biten bir belge için yatırım tamamlama vizesi yapmak veya süre uzatımı yapmak gerekir.
  • Teşvikli makinelerin geçerli bir nedenle satılması gerektiğinde satış izni alınmalıdır.
  • Teşvik kapsamında ithal edilen bir makine geçerli bir nedenle yurt dışına satılacaksa öncelikle ihraç izni alınması gerekir.
  • Bir veya birkaç makinenin belge sahibi başka bir yatırımcıya devredilmesi gerekiyorsa mutlaka öncesinde devir izni alınması gerekir.
  • Teşvikli yatırımın kesinlikle amacı dışında kullanılmaması, satılmaması, kiralanmaması, izin alınmadan farklı bir işlem yapılmaması gerekir.

Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesine esas teşkil eden herhangi bir unsurun ortadan kalması durumunda belge iptal edilecektir. Günümüz teknoloji koşulları altında bu durum mutlaka tespit edilecektir. Bu nedenle, durumu gizlemek yerine mevzuata uygun işlemlerin yapılması ve en az zarar ile doğru işlemin yapılması en doğrusudur. Bu konuda uygulanacak adımların profesyonel teşvik uzmanlarınca belirlenmesi tavsiye edilmektedir.