YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ülkemiz sınırları içerisinde yatırımları hızlandırmak için oluşturulmuş düzenlemeler bütünüdür. Bu yasal düzenlemeler ve teşvik tedbirleri neticesinde ülkemizde çok sayıda ve çok farklı sektörlerde yatırımlar yapılmaktadır. Bazı yatırım türleri için devlet desteği şarttır. Bu yatırımların gerçekleşebilmesi teşvik uygulamalarına bağlıdır. Bazı yatırım türleri için ise devlet desteğinin olması teşvik edici bir unsur olmaktadır. Her koşul altında bir yatırım projesinin Yatırım Teşvik Belgesi alınarak uygulanması avantajlıdır. Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları çok çeşitlidir. Bunlar finansal, yatırım yeri, istihdam yönlü ve vergisel avantajlar gibi çeşitli başlıklar altında sınıflandırılabilmektedir. Aynı zaman mevzuata göre destek yoğunlukları açısından düzenlenen farklı bir sınıflandırma sistemi de bulunmaktadır; bu sınıflandırma dahilinde genel, bölgesel, öncelikli, stratejik ve proje bazlı Yatırım Teşvik Belgesi Uygulama sistemleri uygulanmaktadır. Şimdi bu uygulamaların tamamını başlıklar halinde inceleyelim.

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI NEDİR

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları, devlet düzenlemeleri kapsamında yararlanılabilecek olan teşvikler ve diğer destek mekanizmalarının uygulanmasına ilişkin usuller ve hesaplamalar hakkında detaylı bilgilerdir. Yatırım Teşvik Belgesi alınması tek başına desteklerden yararlanılabilmesi için yeterli değildir. Ancak, Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ile ilgili detaylı bilgi sahibi olmak ve bu uygulamaları eksiksiz bir biçimde takip etmek neticesinde tam olarak desteklerden yararlanmak mümkündür. Aşağıda başlıklar halinde söz konusu uygulamalara ve ilgili örnek hesaplamalara yer verilmiştir.

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARININ KAPSAMI

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamı sahip olunan belgenin kapsamı ile sınırlıdır. Bu sınırları belirleyen belge türleri genel, bölgesel, öncelikli ve stratejiktir. Bu sistemlerin ötesinde proje bazlı teşvik sistemi bulunmakta olup, davet ya da çağrı usulü ile uygulanan bu teşvik sistemi bu sayfanın kapsamı dışında tutulmuştur. 2012/3305 sayılı Karar ile bu Karar'da yapılan tüm değişiklikler neticesinde teşvik mevzuatının bugün geldiği hali ile teşvik sistemi kapsamında uygulanan destek unsurları şunlardır;

1. KDV İstisnası
2. Gümrük Vergisi Muafiyeti
3. Vergi İndirimi
4. SGK Primi İşveren Hissesi Desteği
5. SGK Primi Desteği
6. Gelir Vergisi Stopajı Desteği
7. Faiz ya da Kar Payı Desteği
8. Yatırım Yeri Tahsisi
9. KDV İadesi

Bu teşvik uygulamalarından yararlanılabilmesi için gerekli düzenlemeler, bilgiler ve yapılması gerekenler aşağıda başlıklar halinde verilmiştir.

1. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA KDV İSTİSNA UYGULAMASI

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamalarından en önemli ve en yaygın olan Katma Değer Vergisi İstisnasıdır. Bu destek unsuru tüm teşvik sistemleri kapsamında uygulanmaktadır. Bilindiği üzere ülkemizde temin edilecek tüm mal ve hizmetlerde Katma Değer Vergisi alınmaktadır. KDV olarak da kısaltılan bu vergi makine teçhizatta %18 oranında uygulanmaktadır. Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ülkemiz yatırımcıları için bu vergi yükünü sıfırlayacak şekilde düzenlenmiştir. Bu sayede, proje başvuru aşamasında veya sonraki revizyonlar sırasında onaylanan Yerli ve/veya İthal Makine Teçhizat Listelerinde bulunan makine ve teçhizat (eğer listelerde veya belge özel şartlarında aksini gösterir şerh yoksa) %18 oranındaki KDV ödenmeksizin, doğrudan mal bedeli ödenerek alınacaktır.

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamında KDV İstisnasından yararlanarak makine ve teçhizat temin etmek için izlenmesi gereken adımlar;

1. Yatırım projesini ve temin edilecek tüm ana makine, yardımcı makine ve diğer teçhizatı, yatırım projesi ile uyumlu ve bir bütün oluşturacak şekilde hazırlamak.
2. Onaylı Yerli ve/veya İthal Makine ve Teçhizat Listesinde yer alan her kalemi incelemek ve bunlardan herhangi bir ya da birkaçı ile ilgili şerh var mı kontrol etmek.
3. İnternet Vergi Dairesi üzerinden KDV İstisna Yazısı ya da KDV Muafiyet Yazısı başvurusu yapmak ve bağlı bulunulan vergi dairesinden bu yazıyı temin etmek.
4. Makine ve Teçhizat temin etmeden önce E-TUYS sistemi üzerinden satıcı firmaya bildirim göndermek.
5. Faturalandırma işlemi tamamlandığında ise yine E-TUYS sistemine kesilen faturanın XML formatında kopyasını eklemek ve o satır ile ilişkilendirmek.

*Burada dikkat edilmesi gereken bir husus, onaylı listede yer alan makine ve teçhizat açıklaması ile faturadaki açıklamanın uyumlu olması ve teşvikli malların teslimi kapsamında KDV muaf fatura kesildiğine dair ilgili faturaya şerh düşmektir.

2. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI KAPSAMINDA GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ile ilgili bir başka destek unsuru da makine ve teçhizat ithalatı sırasında gümrük vergisi ödenmemesini sağlayan düzenlemedir. Bu sayede özellikle Çin gibi Gümrük Birliği kapsamının dışında kalan ülkelerden temin edilecek yatırım mallarında uygulanan gümrük vergileri ya da eş etkili vergilerin ödenmemesi mümkün olmaktadır. Bunun yapılabilmesi için bir önceki başlık ile benzer şekilde listenin onaylanması, yine KDV İstisna yazısı alınması gerekmektedir. Bu defa fatura yerine Gümrük Giriş Beyannamesi düzenleneceği için ithalat işlemlerindeki gümrüklemeleri tamamlayacak olan gümrük müşavirine E-TUYS sisteminde yer alan Gümrük Belge Id ve Tarihi gibi bilgilerin iletilmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta miktar düşümlü veya değer düşümlü olan makine ya da teçhizatın niteliğidir. Bir başka deyişle ithal edilecek malın adet veya set olarak gümrükten geçirileceğidir. Tek başına bir makine olarak gelen malların miktar düşümlü yani adet olarak getirilmesi mümkün olurken, yanında ekipmanları ya da aksesuarları ile birlikte temin edilecek olan malların değer düşümlü yani set olarak getirilmesi gerekmektedir.

İthal Makine ve Teçhizat için belgede ya da listede aksi belirtilmedikçe hem gümrük vergisi muafiyeti hem de KDV istisnası uygulanmaktadır. Bu durumun istisnası olarak 2021 yılı itibariyle yürürlüğe konulan ve 2022 yılında da devam etmekte olan gümrük vergisi muafiyeti uygulanmayacak ürünler listesidir. Bu listede yer alan GTİP'ler için gümrük vergisi muafiyeti uygulanmayacaktır ancak liste dışındakiler için gümrük vergisi muafiyeti uygulaması devam etmektedir.

3. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI KAPSAMINDA SGK TEŞVİKLERİ

SGK ya da Sosyal Güvenlik Kurumu prim ödemeleri özellikle istihdam yoğun sektörler için çok büyük bir maliyet kalemidir. Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamında ilave istihdam yaratılmasına ve işsizliğin azaltılmasına katkı sağlayan yatırımcılar için çeşitli teşvik ve destek mekanizmaları kurgulanmıştır. En temel haliyle bir işçinin SGK primi ile ilgili bileşenler işveren payı ve işçi payı olmak üzere iki başlık altında sınıflandırılabilir. Bu payları yaklaşık olarak SGK primi tutarının yarısı kadar kabul edebiliriz. Bölgesel Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamında tüm bölgelerde SGK Primi İşveren Hissesi Desteği uygulanmaktadır. SGK Prim teşvikleri için süre sınırı bulunmaktadır. Bu kapsamda, yatırım tamamlama vizesi yapıldıktan sonra başlamak üzere 2 yıldan 12 yıla kadar geçerli süreler için SGK Primlerinin işveren payının ödenmemesi mümkündür.

Bunun yanı sıra, SGK Primlerinin diğer yarısı olan işçi payı veya işçi hissesi de desteklenmektedir. Bu pay ise yalnızca 6. bölgede gerçekleştirilen yatırımlar için yalnızca 10 yıl için desteklenmektedir. Gelir Vergisi Stopajı Desteği de benzer şekilde yalnızca 6. bölgede yer alan yatırımlar için yalnızca 10 yıl süreyle uygulanmaktadır.

SGK Prim Teşvikleri için İşveren Hissesi Desteği, Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ya da Endüstri Bölgesi (EB) sınırları içerisindeki yatırımlar bir alt bölge desteğinden yararlanmaktadır. Ancak, SGK Primi (İşçi Hissesi) Desteği ve Gelir Vergisi Stopajı Desteğinde OSB veya EB sınırları içerisinde bulunmak herhangi bir fark oluşturmamaktadır. Bölgelere göre SGK Primi Teşviklerinin süre sınırlamaları aşağıda yer alan tabloda detaylı biçimde görülmektedir.

Bölgeler	SGK Primi İşveren Hissesi Desteği		SGK Primi Desteği	Gelir Vergisi Stopajı Desteği
	OSB/EB İçi	OSB/EB Dışı
1. Bölge	3 YIL	2 YIL	YOK	YOK
2. Bölge	5 YIL	3 YIL	YOK	YOK
3. Bölge	6 YIL	5 YIL	YOK	YOK
4. Bölge	7 YIL	6 YIL	YOK	YOK
5. Bölge	10 YIL	7 YIL	YOK	YOK
6. Bölge	12 YIL	10 YIL	10 YIL	10 YIL

 

4. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI KAPSAMINDA VERGİ İNDİRİMİ

Vergi İndirimi başlığı altında öncelikle vergi kavramını netleştirmek gerekmektedir. Burada ifade edilen vergi sermaye şirketleri için Kurumlar Vergisi, şahıs veya diğer işletmeler için ise Gelir Vergisidir. Şirketlerin ya da işletmelerin elde ettiği gelirler üzerinden ödenen vergilerden devlet belirli bir miktar indirim uygulamaktadır. Bu miktar ise Yatırıma Katkı Oranı olarak tanımlanmaktadır.

Yatırıma Katkı Oranı aslında devletin bir yatırıma sağladığı dolaylı katkıdır. Önceden teşvik sistemi kapsamında hibe biçiminde uygulanan destekler günümüzde hibe yerine vergiden vazgeçmek biçiminde uygulanmaktadır. Devlete ödenmesi gereken kurumlar vergisi veya gelir vergisini ödemeyen şirketler aslında hibeye eşdeğer bu destekten yararlanmış olmaktadır. Bölgesel Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları içerisinde yer alan Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranı yatırımın yapıldığı bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Her bölgede uygulanan vergi indirimi ve yatırıma katkı oranı aşağıda yer alan çizelgede verilmiştir.

Bölgeler	Vergi İndirimi		Yatırıma Katkı Oranı
	OSB/EB İçi	OSB/EB Dışı	OSB/EB İçi	OSB/EB Dışı
1. Bölge	%55	%50	%20	%15
2. Bölge	%60	%55	%25	%20
3. Bölge	%70	%60	%30	%25
4. Bölge	%80	%70	%40	%30
5. Bölge	%90	%80	%50	%40
6. Bölge	%90	%90	%55	%50

 

Bu kavramlardan vergi indirimi bir mali yıl içerisinde ödenmesi gereken %25 oranındaki kurumlar vergisinin ne kadarının indirilebileceğini, yatırıma katkı oranı ise toplamda indirilebilecek olan verginin üst sınırını belirlemektedir. Vergi indirimi ne kadar yüksek olursa olsun, bir belge kapsamında elde edilen vergi indirimi miktarı toplam yatırım tutarı x yatırıma katkı oranı tutarını aşamaz.

OSB ve EB sınırları içerisinde yer alan yatırımlar için bir alt bölge desteği uygulanmaktadır. Ayrıca, 2022 Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamında vergi indirimi destek unsuru tüm bölgelerde vergi indirimi %100 oranında ve yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle uygulanmaktadır.

5. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI KAPSAMINDA FAİZ VEYA KAR PAYI DESTEĞİ

Finansman ihtiyacı olan yatırımcıların projelerini gerçekleştirebilmelerini sağlamak amacıyla Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları kapsamında faiz ya da kar payı desteği uygulanmaktadır. Gerek faiz gerekse kar payı desteği ülkemiz bankaları veya finans kuruluşları aracılığıyla erişilecek finansman ve yatırım kredilerinin faiz veya kar payının belirli bir bölümünün nakden yatırımcıya iade edilmesidir. Teşvik sistemi kapsamında uygulanan tek nakdi unsurdur. 1. ve 2. bölgelerde bulunmayan bu destek unsuru 3. bölgeden itibaren artan oranlarda uygulanmaya başlamaktadır.

Yerli veya yabancı krediler için TL ve döviz biçimindeki kredilerde farklı oranlarda uygulanmaktadır. Bölgelere göre faiz ya da kar payı desteğinin oranı hem TL hem de döviz cinsinde aşağıdaki yer alan tabloda bulunmaktadır.

 

Bölgeler	Faiz/Kar Payı Desteği
	TL Kredi	Döviz Kredisi
1. Bölge	YOK	YOK
2. Bölge	YOK	YOK
3. Bölge	3 Puan	1 Puan
4. Bölge	4 Puan	1 Puan
5. Bölge	5 Puan	2 Puan
6. Bölge	7 Puan	2 Puan

* OSB/EB içindeki yatırımlar için fark bulunmamaktadır.

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMALARI KAPSAMINDA İL ve İLÇELER

Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ile ilgili önemli bir beklenti de bölgesel gelişmişlik farkını azaltmasıdır. Bu nedenle Türkiye'nin gelişmiş ve gelişmemiş illeri birçok yönden incelenmiş ve sınıflandırılmıştır Günümüzde bu il bazlı düzenleme ilçe bazında da detaylandırılmıştır. Bu sayede aynı il içerisinde gelişmişlik düzeyi çok farklı olan ilçeler de ayrıştırılmış ve her biri için ayrı destek unsurları uygulanmaktadır. Bu kapsamda, illere göre 6 adet oluşturulmuş Yatırım Teşvik Bölgesi şu şekildedir;

- 1. Bölge: Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ

- 2. Bölge: Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri hariç), Denizli, Edirne, Isparta, Karabük, Kayseri, Kırklareli, Konya, Manisa, Sakarya, Yalova

- 3. Bölge: Adana, Burdur, Düzce, Gaziantep, Karaman, Kırıkkale, Kütahya, Mersin, Samsun, Trabzon, Rize, Uşak, Zonguldak

- 4. Bölge: Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırşehir, Malatya, Nevşehir, Sivas

- 5. Bölge: Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli, Yozgat

- 6. Bölge: Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van, Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri

* Bu listeye 2020 yılında yapılan düzenleme yansıtılmıştır. 2020 yılı öncesi bölgeler farklı illeri kapsamaktaydı. Bu illerin yer aldığı Yatırım Teşvik Haritası da aşağıdadır.

Yine 2020 yılı içerisinde yapılan bir düzenleme neticesinde Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları ilçe bazında detaylandırılarak bazı ilçeler bir alt bölge desteğinden yararlanmaya başlamıştır. 2022 yılında Yatırım Teşvik Belgesi alacak bir yatırımcı da bu ilave avantajdan yararlanabilecektir. Bu kapsamda, bir alt bölge desteğinden yararlanabilecek ilçeler listesi illere göre alfabetik olarak aşağıda yer almaktadır.

- Ankara: Çamlıdere, Bala, Haymana
- Adana: Yumurtalık, İmamoğlu, Karataş, Karaisalı, Tufanbeyli, Aladağ, Feke, Saimbeyli
- Afyonkarahisar: Kızılören, İhsaniye, Bayat, Sinanpaşa, Hocalar, Çobanlar
- Aksaray: Ortaköy, Sarıyahşi, Eskil, Ağaçören, Güzelyurt, Gülağaç
- Amasya: Göynücek, Hamamözü
- Antalya: Gündoğmuş
- Aydın: Kuyucak, Germencik, Karacasu, Sultanhisar, Köşk, Buharkent, Yenipazar, İncirliova, Bozdoğan, Koçarlı, Karpuzlu
- Balıkesir: Savaştepe, Dursunbey, Sındırgı, Havran, Kepsut, İvrindi, Balya
- Bartın: Kurucaşile
- Bilecik: Gölpazarı, İnhisar, Yenipazar
- Bolu: Yeniçağa, Mudurnu, Göynük, Seben, Kıbrısçık, Dörtdivan
- Burdur: Kemer, Ağlasun, Cavdır, Çeltikçi, Yeşilova, Altınyayla
- Bursa: Harmancık, Keles, Büyükorhan
- Çanakkale: Bayramiç, Yenice
- Çankırı: Bayramören
- Çorum: Ortaköy, Boğazkale, Uğurludağ, Mecitözü, Bayat, Laçin
- Denizli: Babadağ, Kale, Beyağaç, Baklan, Güney, Çameli
- Düzce: Çilimli, Kaynaşlı, Cumayeri, Gölyaka, Yığılca
- Edirne: Enez, İpsala, Meriç, Lalapaşa
- Elazığ: Kovancılar, Karakocan, Alacakaya, Maden, Palu, Baskil, Sivrice, Arıcak
- Erzincan: Otlukbeli, Tercan, Çayırlı
- Erzurum: Horasan, Hınıs, Şenkaya, Çat, Köprüköy, Tekman, Karaçoban, Karayazı
- Eskişehir: Alpu, Günyüzü, Han
- Gaziantep: Nizip, İslahiye, Oğuzeli, Nurdağı, Karkamış, Araban, Yavuzeli
- Hatay: Arsuz, Reyhanlı, Yayladağı, Hassa, Kumlu, Altınözü
- Isparta: Şarkikaraağaç, Aksu, Gelendost, Sütçüler
- İzmir: Bayındır, Beydağ, Kiraz
- Karabük: Eskipazar, Yenice, Ovacık, Eflani
- Karaman: Kazımkarabekir, Başyayla, Sarıveliler, Ayrancı
- Kastamonu: Daday, Cide, İhsangazi, Hanönü, Azdavay, Pınarbaşı, Şenpazar, Doğanyurt
- Kayseri: İncesu, Felahiye, Yahyalı, Bunyan, Yeşilhisar, Pınarbaşı, Sarıoğlan, Tomarza, Sarız, Akkışla
- Kırıkkale: Karakeçili, Delice, Keskin, Sulakyurt, Balışeyh, Çelebi
- Kırklareli: Demirköy, Pehlivanköy, Kofçaz
- Kırşehir: Akpınar, Çiçekdağı, Boztepe, Akçakent
- Kilis: Musabeyli, Polateli
- Konya: Kulu, Sarayönü, Hadim, Taşkent, Güneysınır, Hüyük, Kadınhanı, Doğanhisar, Tuzlukçu, Yalıhöyük, Bozkır, Derebucak, Altınekin, Çeltik, Yunak, Derbent, Halkapınar, Emirgazi
- Kütahya: Domaniç, Hisarcık, Şaphane, Pazarlar, Dumlupınar, Altıntaş, Çavdarhisar, Aslanapa
- Malatya: Hekimhan, Doğanşehir, Akçadağ, Yazıhan, Doğanyol, Arguvan, Kuluncak, Kale, Pütürge
- Manisa: Saruhanlı, Köprübaşı, Ahmetli, Gölmarmara, Selendi
- Mersin: Aydıncık, Mut, Gülnar
- Muğla: Seydikemer
- Nevşehir: Derinkuyu, Acıgöl
- Niğde: Altunhisar, Çiftlik
- Osmaniye: Sumbas
- Rize: Hemşin, Güneysu, İyidere, Derepazarı, İkizdere, Kalkandere, Çamlıhemşin
- Sakarya: Kaynarca, Ferizli, Karapürçek, Taraklı
- Samsun: Kavak, Havza, Alacam, Yakakent, Vezirköprü, Salıpazarı, Asarcık, Ayvacık
- Sinop: Dikmen
- Sivas: Akıncılar, Zara, Gölova, Kangal, Ulaş, Altınyayla, Hafik, Yıldızeli, Koyulhisar
- Trabzon: Çarşıbaşı, Araklı, Şalpazar, Dernekpazarı, Tonya, Köprübaşı, Hayrat, Düzköy
- Uşak: Banaz, Karahallı, Sivaslı
- Yozgat: Aydıncık
- Zonguldak: Kilimli, Gökçebey

 

"Yatırım Teşvik Belgesi Uygulamaları" veya "Teşvik Uygulamaları" ile ilgili detaylı bilgilendirme yapılabilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Önceden yazılı izin alınmak suretiyle, kaynak gösterilerek ve bu sayfaya link verilerek alıntı yapılabilir. Sayfada yer alan bilgilerin bu şekildeki kullanım haricinde alınması ve yeniden kullanılması yasaktır.