Kapalı Belge İşlemleri

Yatırım Teşvik Belgesi ülkemiz yatırımlarına önemli katkılar sağlamakta, üretim ve hizmet sektörlerini teşvik etmektedir. Öte yandan, bu desteklerin yanı sıra bazı yükümlülükler de oluşmaktadır. Teşvik sistemi, sağlanan bu katkının gerçekten yatırıma döndüğüne, üretim, kapasite ve istihdam oluşturduğuna emin olmak üzerine kurulmuştur. Bunun için teşvik mevzuatı kapsamında bir dizi yükümlülük bulunur. Bu yükümlülükler, belgenin tamamlama vizesi yapıldıktan sonra da devam edebilir. Tüm bunlara dikkat edilmesi ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekir. İşte bu aşamada belge kapandıktan sonra yapılması gereken işlemlere kapalı belge işlemleri denir. Bu işlemlerin temel amacı kapanış sonrasında dahi yatırımcının teşvik mevzuatına uyumlu hareket etmesini sağlamaktır.

Kapalı Belge İşlemleri Nelerdir?

Kapalı belge işlemleri adından da anlaşılacağı gibi kapanmış bir belgenin üzerinde çeşitli işlemler yapılmasıdır. Yatırım teşvik belgesi kapsamında ilerleyen bir yatırım tamamlandığında mutlaka yatırım tamamlama vizesi yapılır. Bu işlemin ardından belge kapanır ve artık bu belge aktif değildir. Aktif olmayan bir belge kapsamında yeni yatırım harcamaları yapılması mümkün değildir. Ancak bazı durumlarda mevcut belge ile ilgili bazı işlemlerin yapılmasına ihtiyaç vardır. Bunların doğru yapılmaması halinde belgenin iptali cihetine gidilmesi dahi olasıdır. Kapalı belge işlemleri şunlardır;

1. Kapalı belge fatura işlemleri
2. Satış izni
3. İhraç izni
4. Devir işlemleri
5. Özel durumlar

1. Kapalı Belge Fatura İşlemleri

Kapalı belge fatura işlemleri, teşvikli kesilmiş bir faturanın herhangi bir nedenle değişikliğe uğramış olması durumunda E-TUYS sisteminde de ilgili faturanın düzeltilmesi gerekir. Bir fatura birçok nedenle değiştirilebilir. Ancak, belgenin aktif süresi içerisinde bu belge sisteme işlenmiş olabilir. Bu durumda, belgenin düzeltilmesi ve yeniden işlenmesi gerekir. Bu durumlarda, E-TUYS üzerinde kapalı belge fatura işlemleri menüsü kullanılır.

2. Kapalı Belge Satış İzni

Yatırım teşvik belgesi kapsamında temin edilen makinelerin satışı 5 yıl boyunca yasaklanmıştır. Bir makinenin temin tarihinden itibaren 5 yıl dolmadan belge kapatılabilir. Ancak, kapanış sonrasında 5 yılı dolmadan bu makinenin satılmasına ihtiyaç olması muhtemeldir. Bu durumda, belgenin kapanışının yapılmış olması satış koşullarını değiştirmez. Yani kapalı belge için de olsa satış izni alınması gerekir. Bu makinenin satılması ihtiyacı oluştuğunda E-TUYS sistemi üzerinden başvuru yaparak satış izni almak ve daha sonra satışı gerçekleştirmek gerekir. Kapalı belge satış izni yatırım bütünlüğünü bozacak şekilde verilmez.

3. Kapalı Belge İhraç İzni

Yatırım dönemi içerisinde ithal edilen bir makinenin bağlı bulunduğu yatırım teşvik belgesi kapandıktan sonra satılması veya ihraç edilmesi gerekebilir. Bunun nedeni çoğunlukla makinenin kapasitesinin yetersizliği, kalitesinin düşüklüğü veya üretim hattı ile uyumsuzluğudur. Bu durumda, belge kapalı da olsa ihraç izni alınmasına ihtiyaç vardır. Bu işleme kapalı belge ihraç izni adı verilir.

4. Kapalı Belge Devir İşlemleri

Yatırım tamamlama vizesi yapılan bir belgenin bir bütün olarak devir veya belge kapsamında birkaç makinenin devir işlemleri yapılabilir. Çeşitli nedenlerle, makinelerin bir teşvik belgesi kapsamından çıkarılarak diğer belge kapsamına alınması mümkündür. Bu işlem genellikle belge aktif olduğunda yapılır ancak bazı durumlarda kapalı belgeler kapsamında da yapılabilmektedir.

5. Kapalı Belgeyle İlgili Özel Durumlar

Tamamlama vizesi yapılarak kapatılan belgelerle ilgili birçok özel durum yaşanabilir. Mahkeme kararları, kamulaşma, mücbir sebep, doğal afetler, savaş, terör gibi milli güvenlik sorunları, mücbir sebepler veya finansal sorunlar kapalı belgelerin de durumunda değişikliğe neden olabilir. Faaliyetin son bulması, yatırımın zarar görmesi, yatırım yerinin değişmesi gibi birçok sonuçla karşılaşılabilir. Bu durumda, ilgili belgelerle birlikte başvuru yapılarak gerekli işlemlerin yapılması kritik öneme sahiptir. Aksi halde, yararlanılan desteklerin cezai müeyyidelerle birlikte geri alınması ihtimal dahilindedir.

Kapalı Belge İşlemleri Ne Zaman Yapılır?

Bir yatırım teşvik belgesi aslında destekler kadar yükümlülük de getirir. Bu yükümlülükler ne yazık ki belgenin kapanışından sonra da devam eder. Kapanış sonrasında yaşanan duruma dair işlemin ivedilikle yapılması büyük önem taşır. Yazılı bir hüküm olmamakla birlikte pratikte bu gibi durumlarda en geç 1 ay içerisinde E-TUYS üzerinden başvuru yapılması önerilmektedir.

Kapalı Belge İşlemleri Nasıl Yapılır?

Kapalı belge işlemlerinin yapılabilmesi için öncelikle belgenin aktif olmaması gerekir. Yatırım tamamlama vizesi yapılmış, işlemleri tamamlanmış ve kapanmış bir belgeye sahip olmak gerekir. Eğer devam eden bir süreç varsa öncelikle bu sürecin tamamlanması beklenir. Kapalı belge işlemleri için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Oluşan duruma ilişkin belgeler tamamlanır.
• E-TUYS sistemine e-devlet veya e-imza ile giriş yapılır.
• Kapalı belge işlemleri menüsüne geçiş yapılır.
• İşlem yapılacak belge seçilir.
• İşleme esas oluşturacak bilgiler E-TUYS ekranlarına eksiksiz girilir.
• Gereken belgeler eklenir.
• O yıl için uygulanan başvuru ücreti çevrimiçi sistemde ödenir.
• Başvuru kurum onayına sunulur.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kapanışa kadar birçok yatırım harcaması yapılmış, birçok destekten yararlanılmış durumdadır. Bu durumda, olası bir hata neticesinde yatırımcının göreceği zarar daha büyüktür. Dahası, kapanış sonrası yeni bir yatırım harcaması yapılmasına imkan olmadığından yatırımın bütünlüğünün bozulması olasılığı daha risklidir. Bu nedenle, kapanış sonrası işlemlerin daha dikkatli yapılması gerekir. Kapanış sonrası işlemlerde dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

1. İşlemin zamanında yapılması
2. Yatırım bütünlüğünün bozulmaması
3. Asgari sabit yatırım tutarının altına düşülmemesi
4. Ana üretim makinelerinin üretim hattından çıkmaması
5. Üretim faaliyetinin kesintiye uğramaması
6. Mevzuatın diğer hükümlerine aykırı bir durum oluşmaması
7. İzni alınmadan önce sonuç doğuracak hiçbir işlem yapılmaması