Türkiye birçok sebze ve meyvenin yetiştirildiği ve işlendiği bir ülkedir. Farklı bölgelerde farklı sebze ve meyveler yetiştirilmektedir. Bunların bazıları tarlada, bazıları ağaçta bazıları ise örtü altında (sera) yetiştirilmektedir. Taze sebze ve meyvelerin çeşitli işlemlerden geçirildiği bu tesislere yatırım teşvikleri sağlanmaktadır. Bu teşviklerin amacı ülkemiz yatırım ortamını iyileştirmek, önemli sektörlerimizden tarımsal sanayinin gelişimi teşvik etmektir. Ayrıca, tarımsal ürünlerimizin kalite, katma değer ve uluslararası rekabet şartlarını iyileştirmeyi amaçlar. Sebze ve meyve işleme yatırım teşvikleri tüm yönleriyle açıklanmıştır.

Sebze ve meyvelerin işlendiği her türlü tesis için Yatırım Teşvik Belgesi alınması mümkündür. Ancak yatırım projesinin niteliği ve yatırım kapsamında ne derece işleme yapılacağı çok önemlidir.
Sebe Meyve İşleme Yatırımları

Sebze İşleme Yatırımları Nelerdir?

Sebze işleme yatırımları, taze sebzelerin işlenerek farklı ürünler elde edilmesini içeren bir süreçtir. Bu yatırımlar, sebzelerin değerini artırmak, tüketim süresini uzatmak ve farklı pazarlara hitap etmek amacıyla gerçekleştirilir. Bazı önemli sebze işleme yatırımları şunlardır:

  1. Konserve üretimi: Sebzelerin sterilize edilerek uzun süre dayanıklı hale getirildiği konserve üretimi, sebze işleme sektörünün temel bir bileşenidir. Konserve ürünler, sebzelerin taze hallerine kıyasla daha uzun süre saklanabilir ve daha geniş bir pazara ulaşabilir.
  2. Dondurma: Sebzelerin dondurularak korunduğu işleme yöntemidir. Dondurulmuş sebzeler, tazeliklerini ve besin değerlerini korurken, mevsim dışında tüketilebilirliklerini sağlar. Dondurulmuş sebzeler, restoranlar, hazır yemek üreticileri ve ev kullanıcıları için popüler bir seçenektir.
  3. Dilimleme ve doğrama: Sebzelerin dilimlenmesi veya doğranması işlemi, yemek endüstrisi ve hazır gıda üretimi için önemlidir. Dilimlenmiş veya doğranmış sebzeler, salata, yemek veya sandviç gibi ürünlerde kullanılmak üzere işletmelere tedarik edilir.
  4. Kurutma: Sebzelerin suyunun alınarak uzun süre dayanıklı hale getirildiği bir işleme yöntemidir. Kurutulmuş sebzeler, baharatlar, çorbalar, atıştırmalık ürünler ve özellikle dehidratasyon sürecine uygun sebzelerin üretimi için kullanılır.
  5. Salça ve sos üretimi: Sebzelerin kaynatılarak yoğunlaştırıldığı ve ambalajlanarak satılan salça ve soslar, mutfaklarda yaygın olarak kullanılan ürünlerdir. Bu tür üretimlerde, sebzelerin özleri ve lezzeti korunarak farklı tatlar ve kıvamlar elde edilir.
  6. Fermente ürünler: Sebzelerin fermantasyon sürecine tabi tutularak elde edilen ürünlerdir. Örneğin, lahana turşusu, turşu salatalar ve fermente sebze suları bu kategoriye girebilir. Fermente ürünler, sindirim sağlığına katkıda bulunurken, sebzelerin dayanıklılığını artırır.
  7. Kurutulmuş atıştırmalıklar: Sebzelerin kurutulması ve baharatlanarak atıştırmalık ürünlere dönüştürülmesiyle elde edilen ürünlerdir. Örneğin, kurutulmuş havuç çubukları veya kurutulmuş domates cipsleri gibi ürünler, sağlıklı atıştırmalık seçenekleri olarak tercih edilebilir.
  8. Hazır yemekler: Sebzelerin çeşitli şekillerde işlenerek hazır yemeklerin içerisinde kullanılmasıdır. Örneğin, sebze dolmaları, sebzeli pizza veya sebzeli makarnalar gibi ürünler, tüketicilere hızlı ve pratik bir yemek seçeneği sunar.
  9. Özüt ve ekstraktlar: Sebzelerden elde edilen özüt ve ekstraktlar, tatlandırıcı, renklendirici ve doğal aroma verici olarak kullanılır. Bu ürünler, gıda ve içecek endüstrisinde yaygın olarak kullanılan bir bileşen haline gelmiştir.
  10. Organik ürünler: Sebzelerin organik olarak yetiştirilerek işlenmesi, organik pazar talebine yönelik bir yatırım alanı olabilir. Organik sebzelerin işlenmesiyle organik konserve, organik dondurulmuş sebzeler veya organik salça gibi ürünler üretilebilir.

Meyve İşleme Yatırımları Nelerdir?

Meyve işleme yatırımları, meyvelerin farklı şekillerde işlenerek değerlendirilmesini sağlayan faaliyetleri kapsar. Meyve işleme yatırımları, meyve sektöründe değer zinciri üzerinde farklı iş fırsatları yaratırken, meyve üreticilerinin ürünlerini değerlendirme ve pazarlama olanaklarını artırır. Burada bazı önemli meyve işleme yatırımlarına yer verilmiştir:

  1. Meyve suyu ve nektar üretimi: Meyvelerin sıkılması veya özütlenmesiyle meyve suları ve nektarlar elde edilir. Bu ürünler doğal içecek sektöründe yaygın olarak tüketilen ve tercih edilen birer seçenektir.
  2. Reçel, marmelat ve jöle üretimi: Meyvelerin kaynatılması ve şeker ile birleştirilmesiyle elde edilen reçel, marmelat ve jöle gibi ürünler, kahvaltı masalarında ve pastane ürünlerinde kullanılır.
  3. Kurutulmuş meyve üretimi: Meyvelerin kurutulması ve ambalajlanmasıyla sağlıklı ve besleyici atıştırmalıklar elde edilir. Kurutulmuş üzüm, kayısı, elma dilimleri gibi ürünler, dayanıklılıkları ve pratik tüketimleriyle tercih edilir.
  4. Konserve meyve üretimi: Meyvelerin konserve edilerek taze meyve özelliklerini koruması sağlanır. Konserve meyveler, tatlı ve tuzlu gıda üretiminde kullanılan bir bileşen olarak tercih edilir.
  5. Fermente meyve ürünleri: Bazı meyveler fermantasyon sürecine tabi tutularak elde edilen ürünlerdir. Örneğin, fermente ananas, fermente üzüm ya da fermente armut gibi ürünler, farklı tat ve aroma profilleriyle dikkat çeker.
  6. Dondurulmuş meyve üretimi: Meyvelerin dondurularak taze halini koruması sağlanır. Dondurulmuş meyveler, meyve püresi, meyve karışımı veya tek başına dondurulmuş meyve paketleri şeklinde kullanıma sunulur.

Meyve ve Sebze İşleme Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Meyvelerin ve sebzelerin işlendiği tesisler bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenir. Bu demek oluyor ki yatırımın olduğu bölgeye göre farklı destekler uygulanır. Yatırımın bulunduğu bölgeye göre uygulanan destek unsurları ve oranları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Sebze ve Meyve İşleme Yatırımlarında Bölgelere Göre Uygulanan Teşvikler
Uygulanan Destek Unsurları
Yatırım Teşvik Bölgeleri
1. 2. 3. 4. 5. 6.
KDV İstisnası VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Vergi İndirimi (YKO) %15 %20 %25 %30 %40 %50
SGK Primi (YIL) İşveren Desteği 2 Yıl 3 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 10Yıl
İşçi Desteği YOK YOK YOK YOK YOK 10Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK YOK YOK YOK YOK 10Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Faiz/Kar Payı Desteği (Puan/TL-Döviz Kredi) YOK YOK 3 - 1 4 - 1 5 - 2 7 - 2
Emlak Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Bina İnşaar Harç Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Damga Vergisi ve Harç Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Diğer Muafiyetler VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Önemli Açıklama!
Yatırımınızın bulunduğu il ve ilçenin hangi teşvik bölgesinde yer aldığını biliyor musunuz? Yatırım teşvik bölgelerini incelemek için buradan başlayın: Yatırım Teşvik Haritası

Yararlanma Şartları

Meyve ve sebze işleme tesislerinin yatırım teşviklerinden yararlanabilmesi için en önemli şart yeterli seviyede işleme yapılmasıdır. Yatırım projesi oluşturulurken genellikle işleme kavramı tam anlaşılmaz. Yalnızca paketleme veya basit işlemler yatırım teşvik alamaz. Sebze ve meyvelerin yeterli işleme tabi tutulduğu, yeni ve katma ürünlerin oluşturulduğu tesisler yatırım teşvik alabilir. Ayrıca, bir başka kriter ise asgari sabit yatırım tutarıdır. Yatırımın bulunduğu bölgeye göre sağlanması gereken asgari sabit yatırım tutarı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Sebze ve Meyve İşleme Yatırımlarında Bölgelere Göre Asgari Sabit Yatırım Tutarı
Bölge
1. Bölge
2. Bölge
3. Bölge
4., 5. ve 6. Bölgeler
Yatırım Tutarı
4 Milyon TL
3 Milyon TL
2 Milyon TL
1,5 Milyon TL

Önemli Uyarı!
Yukarıdaki desteklerden yararlanmak için yalnızca sabit yatırım tutarının sağlanması yeterli değildir. Ayrıca yatırım projesinde yer alan işleme kapasitesi ve işleme seviyesi de değerlendirme kriteridir.

Sebze Meyve İşleme Ekipmanları

Teşvikli alınabilecek sebze ve meyve işleme makine ve ekipmanları şunlardır:

  1. Seçme ve ayıklama makineleri: Sebzelerin ve meyvelerin kalite kontrolü ve istenmeyen maddelerin ayrılması için kullanılır. Örneğin, sebze kalibrasyon makinesi, sebzelerin boyutlarının sınıflandırılması ve ayıklanması için kullanılır.
  2. Yıkama ve temizleme makineleri: Sebzelerin ve meyvelerin yıkanması, temizlenmesi ve üzerindeki kir ve kalıntıların uzaklaştırılması için kullanılır. Bu makineler su püskürtme, fırçalama veya hava jeti gibi yöntemlerle temizlik işlemini gerçekleştirir.
  3. Dilimleme ve doğrama makineleri: Sebzelerin ve meyvelerin dilimlenmesi, doğranması veya rendelenmesi için kullanılır. Bu makineler, ürünlerin istenilen şekil ve boyutlarda hazırlanmasını sağlar.
  4. Öğütme ve özüt alma makineleri: Sebzelerin ve meyvelerin öğütülerek püre veya özüt haline getirilmesi için kullanılır. Bu makineler, meyve suyu veya püresi üretimi için kullanılan presler, öğütücüler veya sıkma makinelerini içerir.
  5. Kurutma ve dondurma ekipmanları: Sebzelerin ve meyvelerin kurutulması veya dondurulması için kullanılır. Kurutma ekipmanları, ürünlerin suyunun alınmasını sağlayarak dayanıklı ve uzun raf ömrüne sahip kurutulmuş ürünler elde edilmesini sağlar. Dondurma ekipmanları ise ürünleri düşük sıcaklıkta hızla dondurarak taze halini korumasını sağlar.
  6. Konserveleme ve ambalajlama makineleri: İşlenen sebzelerin ve meyvelerin konserve veya ambalajlı ürünlere dönüştürülmesi için kullanılır. Bu makineler, ürünleri sterilize ederek uzun raf ömrüne sahip konserve ürünler elde etmeyi sağlar. Aynı zamanda, ürünlerin hijyenik ve pratik bir şekilde paketlenmesini sağlayan ambalajlama makineleri de kullanılır.
  7. Soğutma ve depolama sistemleri: İşlenmiş sebze ve meyvelerin tazeliklerini korumak için soğutma ve depolama sistemleri kullanılır. Bu sistemler, ürünleri düşük sıcaklıkta saklayarak bozulma ve kalite kaybını önler.
  8. Paketleme makineleri: İşlenmiş sebzelerin ve meyvelerin ambalajlanması için kullanılan otomatik veya yarı otomatik paketleme makineleri bulunur. Bu makineler, ürünleri hijyenik ve estetik bir şekilde paketleyerek tüketiciye sunulmasını sağlar.
  9. Etiketleme ve kodlama makineleri: Ürünlere etiket ve barkod gibi tanımlama bilgilerinin eklenmesi için kullanılır. Bu makineler, ürünlere kimlik vererek takip edilebilirlik sağlar ve pazarlama süreçlerini kolaylaştırır.
  10. Sterilizasyon ekipmanları: İşlenmiş sebzelerin ve meyvelerin uzun raf ömrüne sahip konserve ürünlere dönüştürülmesi için sterilizasyon işlemi yapılır. Sterilizasyon ekipmanları, ürünleri yüksek sıcaklıkta sterilize ederek mikroorganizmaların öldürülmesini sağlar.
  11. Fumigasyon üniteleri: Sebze ve meyvelerdeki zararlı organizmaların kontrolü veya öldürülmesi amacıyla gaz veya dumanın kullanıldığı bir işlemi ifade eder. Fumigasyon genellikle depolama alanlarında, tarım ürünlerinin ve diğer ürünlerin zararlı böcekler, mantarlar veya mikroorganizmalar gibi istenmeyen organizmalarından korunması için uygulanır.
  12. Sıralama ve paketleme hatları: İşlenmiş sebze ve meyvelerin otomatik olarak sıralandığı, kalibre edildiği ve paketlendiği hatlardır. Bu hatlar, ürünleri hızlı ve verimli bir şekilde işleyerek üretim süreçlerini optimize eder.
  13. Otomasyon ve kontrol sistemleri: Sebze ve meyve işleme tesislerinde, üretim süreçlerinin izlenmesi ve kontrol edilmesi için otomasyon ve kontrol sistemleri kullanılır. Bu sistemler, üretim verimliliğini artırır ve hata oranını düşürür.
  14. Fermentasyon üniteleri: Biyokimyasal süreçlerle mikroorganizmalar kullanarak organik maddelerin dönüşümünü gerçekleştiren ünitelerdir. Bu birimler, genellikle mikrobiyal üretim veya gıda endüstrisinde kullanılır. Mikroorganizmaların optimal büyüme ve metabolik aktivite koşullarının sağlandığı kontrol edilebilir ortamlardır. Bu üniteler, genellikle kapalı sistemler olarak tasarlanır ve özel bir şekilde tasarlanmış fermentörler veya biyoreaktörler içerir.