Çevre yatırım teşvikleri mevcut veya planlanan bir yatırımın çevresel etkilerini azaltmak, sürdürülebilirlik, doğal kaynakların korunması ve çevre kirliliğinin azaltılması gibi amaçlarla yapılır. Bu yatırımlar, doğanın ve ekosistemlerin korunmasını, enerji ve kaynak verimliliğini artırma, atık yönetimi, yenilenebilir enerji kullanımı, çevre dostu teknolojilerin benimsenmesi ve çevre bilincinin yaygınlaştırılmasını hedefler. Doğrudan ürün veya hizmet üretme amacı bulunmayan yatırımlardır. Çevre yatırım teşvikleri sayesinde başta ülkemiz sanayisi olmak üzere tüm yatırımlarının çevreyle uyumunun geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 2. Maddesinde (Tanımlar):

"Çevre yatırımı: Doğrudan ticari mal üretimine yönelik olmayan, mevcut veya gerçekleştirilecek tesislerin katı, sıvı veya gaz gibi atıklarının temizlenmesine veya yok edilmesine yönelik yatırımlarıdır." olarak tanımlanmaktadır.


Çevre Yatırımları Nelerdir?

Çevre yatırımları, mevzuat tanımı da dikkate alındığında mal veya hizmet üreten yatırımların çevreyle uyumunu geliştirmek üzere yapılacak her çeşit yatırımdır.

Çevre Yatırımları

Çevre yatırımlarının temel amacı, çevrenin korunması ve sürdürülebilir bir geleceğin sağlanmasıdır. Yatırım teşviklerinden yararlanacak çevre yatırımlarının türleri genellikle şunlardır:

  1. Doğal Kaynakların Korunması Yatırımları: Çevre yatırımları, ormanlar, su kaynakları, biyolojik çeşitlilik gibi doğal kaynakların korunmasını hedefler. Bu kaynakların sürdürülebilir bir şekilde kullanılması ve gelecek nesillere aktarılması önemli bir amaçtır.
  2. Çevre Kirliliğinin Azaltılması Yatırımları: Çevre yatırımları, hava, su ve toprak kirliliğinin azaltılması ve önlenmesi için çeşitli önlemleri içerir. Kirleticilerin kontrol altına alınması, atık yönetimi, su ve hava kalitesinin iyileştirilmesi gibi faaliyetler bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilir.
  3. Enerji ve Kaynak Verimliliğinin Artırılması Yatırımları: Çevre yatırımları, enerji ve kaynak kullanımının verimliliğini artırmayı hedefler. Enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin benimsenmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi, geri dönüşüm ve atık azaltma gibi uygulamalar bu amaç doğrultusunda yapılır.
  4. İklim Değişikliğiyle Mücadele: Çevre yatırımları, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynar. Sera gazı emisyonlarının azaltılması, temiz enerji kaynaklarının kullanımı, karbon ayak izinin azaltılması gibi faaliyetler iklim değişikliğiyle mücadele amacıyla gerçekleştirilir.
  5. Çevre Bilincinin Yaygınlaştırılması Yatırımları: Çevre yatırımları, toplumda çevre bilincinin yaygınlaşmasını ve çevresel sorumluluk anlayışının artırılmasını hedefler. Eğitim, bilinçlendirme programları, çevreyle ilgili farkındalık projeleri gibi faaliyetler bu amaç doğrultusunda yapılır.
  6. TÜBİTAK Onaylı Yatırımlar: TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsünün vereceği proje onayında en az yüzde onbeş oranında su tasarrufu veya emisyon/atık azalımı sağlanabileceği tevsik edilen yatırımları

Bu amaçlar çevre yatırımlarının genel odak noktalarını temsil etmektedir. Bölgenin, kümenin veya firmanın ihtiyaçları doğrultusunda bu veya benzeri amaçlar doğrultusunda çevre odaklı yatırımlar yapılmaktadır. Bunların teşvik mevzuatı ile uygunluğu ise proje bazında değerlendirilir.

İlave Açıklama!
29/6/2021 tarihli ve 31526 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Karar Değişikliği ile TÜBİTAK MAM onaylı projeler kapsamında en az %15 su, emisyon veya atık azaltımı sağlayan yatırımlar çevre yatırımı sayılmıştır.

Çevre Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Çevre yatırımları 2023 yılında Öncelikli Yatırım Teşvik Sistemine dahil edilmiştir. Ülkemiz öncelikli alanlarında yapılacak yatırımlar için 5. bölge destekleri uygulanmaktadır. Günümüzde tüm dünyada çevre bilinci ve dolayısıyla çevre yatırımlarının önemi artmaktadır. Bu nedenle, çevre yatırımları da 5. bölgede teşvikleri olarak da bilinen öncelikli sisteme alınmıştır. Bu kapsamda, çevre yatırımlarına verilen teşvikler aşağıdaki tablodadır.

Çevre Yatırımlarında Bölgelere Göre Uygulanan Teşvikler
Uygulanan
Destek Unsurları
Yatırım Teşvik Bölgeleri
1.2.3.4.ve 5. BÖLGELER 6. BÖLGE
KDV İstisnası VAR VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti VAR VAR
Vergi İndirimi (YKO) %40 %50
SGK Primi (YIL) İşveren Desteği 7 Yıl 10 Yıl
İşçi Desteği YOK 10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK 10Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi VAR VAR
Faiz/Kar Payı Desteği (Puan/TL-Döviz Kredi) 5 - 2 7 - 2
Emlak Vergisi Muafiyeti VAR VAR
Bina İnşaat Harç Muafiyeti VAR VAR
Damga Vergisi ve Harç Muafiyeti VAR VAR
Diğer Muafiyetler VAR VAR

Önemli Açıklama!
Öncelikli yatırım teşviklerinden yararlanan çevre yatırımları hangi il ya da ilçede yapılırsa yapılsın (İstanbul ili dahil) 5. bölgenin desteklerinden yararlanır.

Uyarı!
İlk 4 bölgenin Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) yapılacak yatırımlar için alt bölge desteği uygulanmaz. Yalnızca 5. bölgede destekleri verilir.

Yararlanma Şartları

Çevre yatırım teşviklerinden yararlanma şartları biraz farklıdır. Bir yatırımın çevre yatırımı sayılması ve öncelikli yatırım teşviklerinden faydalanması için aşağıdaki kriterleri sağlaması gerekir. Bu kriterler şunlardır:

  1. Asgari Sabit Yatırım Tutarı: Yatırımın bulunduğu bölgeye göre sağlanması gereken asgari sabit yatırım tutarını aşmak gerekir.
  2. Çevre Yatırımı Tanımı: Çevre yatırımı sayılabilecek nitelikte bir yatırım projesi sunulması gerekir. Projenin ticari bir niteliği bulunmaktan ziyade mevcut bir yatırımın çevreyle uyumunu geliştirir niteliği bulunmalıdır.
  3. Çevre İzin ve Lisans Belgesi: Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında çevre izni ya da çevre lisansı düzenlenecek yatırımlardan bir ya da birkaçının entegre yapıldığı bir yatırım projesi sunulmalıdır.
  4. İlgili Kurum Onayı: TÜBİTAK MAM tarafından onaylı %15 kaynak kullanımı iyileştirici bir çevre projesi olmalıdır.

Bu şartları sağlayan yatırımlar proje bazında münferit değerlendirmeye tabi tutulur. Uygun bulunanlar için öncelikli yatırım teşvik belgesi düzenlenir.

Önemli Açıklama!
Yatırımınızın bulunduğu il ve ilçenin hangi teşvik bölgesinde yer aldığını biliyor musunuz? Yatırım teşvik bölgelerini incelemek için buradan başlayın: Yatırım Teşvik Haritası

Çevre Yatırım Teşviklerinden Nasıl Yararlanılır?

Çevre yatırım teşviklerinden yararlanılması için izlenmesi gereken adımlar aşağıdaki gibidir:

  1. Çevre Projesinin Hazırlanması: Yatırımın çevreyle uyumunu sağlayacak çevre projesinin hazırlanması gerekir. Bu projenin tüm yönleriyle ortaya konması şarttır.
  2. Belgelerin Alınması: TÜBİTAK MAM çevre projesi için TÜBİTAK proje onayı, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamındaki yatırımlar için ise Çevre, İklim Değişikliği ve Şehircilik Bakanlığından çevre izni veya çevre lisansı alınması gerekir.
  3. Başvuru Belgelerinin Temini: Çevre yatırımıyla ilişkili belgelerin alınmasının ardından teşvik başvurusu yapılabilmesi için gereken şirket evraklarının tamamı güncellenir. Ayrıca, şirketin sgk borcu yoktur yazısına da ihtiyaç vardır. Eğer sgk prim borcu varsa yapılandırma işlemleri başvuru öncesinde tamamlanır.
  4. Teşvik Başvurusu: E-TUYS sistemi üzerinden proje oluşturularak başvuru yapılır. Değerlendirme neticesinde uygun bulunan projeler için yatırım teşvik belgesi düzenlenir.

Enerji Verimliliği Yatırım Teşvikleri

Günümüzde çevre yatırımlarının en yaygın bölümü enerji verimliliği ile ilgilidir. Enerji verimliliği kapsamındaki en yaygın unsur ise GES yatırımlarıdır. Güneş Enerji Santrai (GES) projeleri temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarından tesisin enerji ihtiyacının karşılanması amacı taşır. GES projeleri 4. bölge teşvikleri adı verilen önemli bir teşvik sisteminden yararlanır. Detaylı bilgi: GES Yatırım Teşvikleri