Tarım yatırım teşvikleri, ülkemizde tarım ve tarımsal faaliyetler yürüten tesisler için uygulanan teşviklerdir. Bu destekler tarımsal faaliyetlerin desteklenmesi, çeşitlendirilmesi, üretim kapasitesinin artması ve katma değerli üretimin teşviki amacı taşır. Tarım aslında bir ülkenin üretiminde birincil sektör niteliğindedir. Hem temel tüketim ürünlerini hem de birçok sanayinin girdilerini üretmek amacı taşır. Bu nedenle tarım tüm ülkelerin ekonomilerinde kritik önem taşır. Güçlü bir tarımsal üretim ekonomik kalkınmanın da anahtarıdır.

Tarım ve tarımsal sanayi tüm ülkelerin ekonomik kalkınmasında kritik öneme sahiptir. Bu nedenle tarım yatırım teşvikleri de son derece önemlidir.

Tarım Yatırımları Nelerdir?

Tarım yatırımları, bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerini kapsayan sektörlerde yapılacak her türlü sabit sermaye yatırımıdır. Tarımsal faaliyetler; bitkilerin yetiştirilmesi, hayvanların yetiştirilmesi, tarımsal ürünlerin hasat edilmesi ve pazarlanması gibi çok çeşitli faaliyetleri içerir. Tarımsal üretim; gıda üretimi için önemli bir kaynak sağlar ve insanların beslenmesini sağlayan temel sektördür. Tarımsal faaliyetler; tarım arazilerinde, seralarda, hayvan çiftliklerinde ve su ürünleri yetiştirme tesislerinde gerçekleştirilir. Tarım, tarım makineleri, sulama sistemleri, gübreler ve tarım ilaçları gibi çeşitli teknolojiler ve yöntemlerle desteklenir. Ayrıca, tarım sadece gıda üretimi için değil, endüstriyel hammadde, biyoenerji ve tekstil gibi alanlarda da kullanılan ürünlerin sağlanmasına da katkıda bulunur. Ülkemizde doğrudan tarımsal üretimden ziyade teşvikler tarımsal sanayi alanında yoğunlaşmıştır.

Tarım Yatırımları

Tarımsal Sanayi Yatırımları Nelerdir?

Tarımsal sanayi ya da tarım sanayisi, tarım ürünlerinin işlenerek daha yüksek bir değer ve farklı ürünler yaratmak üzere kullanıldığı bir sektördür. Tarımsal sanayi ürünleri tesislerinde işlenir ve çeşitli ürünlere dönüştürülür. Bu süreç; gıda işleme, un ve ekmek üretimi, süt ürünleri işleme, şeker üretimi, yağ rafinerisi gibi faaliyetleri içerir. Tarım sanayisi, tarımsal ürünlerin değerlendirilmesini sağlar ve tarım sektöründen gelen hammaddeleri kullanarak çeşitli tüketim ürünleri üretir. Bu sektör, tarım ürünlerinin raf ömrünü uzatır, onları tüketim için daha uygun hale getirir ve işlenmiş ürünlerin ticaretini sağlar. Tarım sanayisi, ekonomik büyümeye katkıda bulunurken, tarımsal ürünlerin katma değerini artırarak gelir elde etme imkanı sağlar.

Tarımsal sanayi ürünleri daha yüksek katma değerli işlenmiş ürünlerdir. Tarım ürünleri işlenerek yeni ürünlerin elde edildiği tarımsal sanayi yatırımları yoğun bir biçimde teşvik edilmektedir.

Tarım Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Tarım yatırım teşvikleri, bir tarımsal girdinin işlendiği tesislere sağlanan devlet destekleridir. Bu destekler aşağıdaki gibidir:

  1. KDV İstisnası: Tarımsal girdilerin işleneceği tesise alınacak her türlü makine, teçhizat ve ekipman Katma Değer Vergisinden muaftır.
  2. Gümrük Vergisi Muafiyeti: Tarım işletmesinde kullanılacak makine, teçhizat ve ekipmanlar ithal edilmesi halinde gümrük vergisinden muaftır.
  3. Vergi İndirimi: Yatırım tamamlanana kadar yapılan toplam sabit yatırım harcamalarının belirli bir bölümü kurumlar/gelir vergisinden düşülür.
  4. İstihdam Destekleri: Tarım yatırımı kapsamında istihdam edilen personel için SGK primlerinin işveren ve işçi payları ile gelir vergisi stopajı 10 yıla kadar desteklenir.
  5. Faiz veya Kar Payı Desteği: Tarım yatırımının finanse edilmesi için kullanılacak yatırım kredisinin faiz veya kar payının belirli bir bölümü devlet desteğinden yararlanır.
  6. Yatırım Yeri Tahsisi: Tarımsal yatırımların bir çoğu geniş yatırım alanlarına ihtiyaç duyar. Tarım yatırımının yapılabilmesine imkan vermek için uygun koşullarda hazine arazisi tahsisi yapılması mümkündür.

Önemli Uyarı!
Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında verilen destekler yatırımın bulunduğu bölgeye göre farklılık gösterir. Detaylı bilgi: Yatırım Teşvik Belgesi Destek Unsurları

Tarım Yatırım Teşviklerinden Nasıl Yararlanılır?

Tarım yatırımlarının teşviklerden yararlanması için yatırıma başlamadan önce yatırım teşvik belgesi adı verilen belgeyi alması gerekir. Öncelikli yatırım projesi detaylarıyla oluşturulur. Üretim kapasiteleri, makineler ve kısa fizibilite hazırlanır. Tarımsal üretimde sezona bağlı üretim dalgalanmaları ve talep değişiklikleri dikkate alınır. Tarımsal ürünlerin iklim koşullarından, hasat dönemlerinden, hastalıklarda, üretim teknolojileri ve verimden etkilenme olasılığı yüksektir. Bu nedenle, yatırım projesi oluşturulurken bu konuya ayrıca dikkat etmek gerekir.

Yatırım projesinin yapılmasına karar verildiğinde E-TUYS adı verilen elektronik sistem üzerinden başvuru yaparak yatırım teşvik belgesi almak gerekir. Daha sonra yatırım teşvik belgesinde kayıtlı şartlara bağlı kalınmak suretiyle tüm teşviklerden yararlanmak mümkündür.

Teşvik Edilen Tarım Yatırımları

Yatırım teşviklerinden yararlanması mümkün olan yatırım konuları mevzuatta belirlenmiştir. Güncel teşvik mevzuatı kapsamında desteklerden faydalanabilecek tarım yatırımı konuları aşağıdadır.

Seracılık Yatırımları

  1. Seracılık ya da örtü altı bitkisel üretim yatırım teşviklerinden yararlanmaktadır.
  2. Plastik veya cam örtülü seralar için yatırım teşvikleri verilmektedir.
  3. Her türlü sebze, meyve ve çiçek serası için yatırım teşvik belgesi alınabilir.
  4. Yatırım bölgesine göre 20 dekar ile 5 dekar arasında asgari örtü altı üretim alanı şartı vardır.
  5. 25 dekar ve üzeri alanına sahip ve yerli teknolojilere dayalı tam otomasyonlu seralar için öncelikli yatırım teşvik belgesi alınması mümkündür.

Detaylı Bilgi: Seracılık Yatırım Teşvikleri

Kontrollü Dikey Kent Tarımı Yatırımları

  1. Tamamen yapay ışık ile fotosentez sağlanan dikey seralara teşvik verilir.
  2. Dikey katmanlar halinde üretim yapılan kapalı alan kent tarımı yatırımları teşvik edilir.
  3. Katmanların alanı asgari 1.000 m2 olan kontrollü dikey tarım seraları ve kent tarımı yatırımları için teşvik belgesi alınması mümkündür.

Detaylı Bilgi: Kontrollü Dikey Kent Tarımı Yatırım Teşvikleri

Meyve Sebze İşleme Yatırımları

  1. Her türlü meyve ve sebzenin işlendiği tesisler için yatırım teşvikleri uygulanır.
  2. Meyve ve sebzenin temizlenmesi, ayıklanması, tasnif edilmesi, soyulması, ön pişirilmesi, pişirilmesi, konserve edilmesi, hazırlanması, ezilmesi, püre edilmesi veya paketlenmesi yatırımları teşvik edilir.
  3. Yatırım bölgesine göre asgari sabit yatırım tutarının sağlanması şarttır.
  4. Her yatırım konusu için gerekli minimum işlem şartı vardır. Yeterli seviyede işleme yapmayan tesisler için teşvik verilmez.

Detaylı Bilgi: Sebze Meyve İşleme Yatırım Teşvikleri

Hayvancılık Yatırımları

  1. Entegre büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yatırımları için teşvik verilir.
  2. Entegre hayvancılık tesisleri damızlık, et yönlü veya süt yönlü olabilir. Hayvancılık yatırımın yönüne göre entegrasyon koşulları farklıdır.
  3. Hayvancılık tesislerinde hayvan kapasitesi şartı vardır. Büyükbaş hayvancılıkta asgari kapasite 300-700 baş/dönem; küçükbaş hayvancılıkta ise 1.000-2.000 baş/dönem arasında değişir.
  4. Asgari sabit yatırım tutarı, asgari hayvan sayısı ve entegrasyon koşullarını sağlamayan yatırımlar için teşvik belgesi düzenlenmez.

Detaylı Bilgi: Hayvancılık Yatırım Teşvikleri

Kanatlı Hayvan Yatırımları

  1. Kanatlı hayvan yatırımlarında entegrasyon şartlarının sağlanması halinde teşvik verilir.
  2. Kanatlı hayvancılığında damızlık, et yönlü veya yumurta yönlü yatırım yapılır.
  3. Damızlık hariç kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde 200.000 adet/dönem kapasite şartı bulunur.

Detaylı Bilgi: Kanatlı Hayvancılık Yatırım Teşvikleri

Balık Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Yatırımları

  1. Kültür balıkçılığı, deniz, havuz, akarsu veya yapay göletlerde balık yetiştiriciliği.
  2. Fileto, soğutulmuş veya dondurulmuş balık etleri üretimi.
  3. Konserve balık etleri üretimi. Su ürünlerinin işlendiği ve konserve edildiği tesisler.
  4. Deniz mahsulleri, yumuşakçalar, yengeçler, ıstakoz ve diğer su ürünleri üretimi.

Detaylı Bilgi: Balık Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Yatırım Teşvikleri

Süt ve Süt Ürünleri Yatırımları

  1. Süt üretimi ve süt işleme yatırımlarına teşvik verilmektedir.
  2. Çiğ sütün işlenmesi, pastörize edilmesi, mandıra işletmeleri teşvik alabilir. Peynir, peynir altı suyu tozu, ayran, kefir, yoğurt ve diğer süt ürünleri üretimine teşvik verilir.
  3. Günlük süt işleme kapasitesine bağlı teşvik verilir. 5 ton/gün ve altı üretim kapasitesine teşvik verilmez.

Detaylı Bilgi: Süt ve Süt Ürünleri Yatırım Teşvikleri

Et ve Et Ürünlerleri Yatırımları

  1. Et ve etin işlenmesi için yapılacak yatırımlara teşvik belgesi verilir.
  2. Entegre hayvancılık yatırımları içerisinde kesimhaneler teşvik kapsamındadır.
  3. Kesilen hayvanların parçalanması, kesilmesi, işlenmesi teşvik kapsamındadır. Şoklanmış, dondurulmuş veya soğutulmuş etler, sakatat, işlenmiş etler, kıyma, salam, sosis, sucuk, pastırma, şiş veya köfte gibi her türlü paketli et ürünü teşvik edilir.
  4. Yatırımın entegrasyon seviyesine göre ihtiyaç duyulan soğuk hava depolarının da yatırım teşvik belgesi kapsamına alınması mümkündür.
  5. Büyükbaş, küçükbaş, kanatlı veya balık etlerinin işlenmesi için uygun şartları sağlayan yatırımlara teşvik sağlanmaktadır.

Detaylı Bilgi: Et ve Et Ürünleri Yatırım Teşvikleri

Zeytin ve Zeytin Yağı Yatırımları

  1. Zeytin çeşitlerinin üretilmesi, işlenmesi ve paketlenmesi için teşvik verilir.
  2. Bitkisel üretim aşaması teşvik kapsamında değildir.
  3. Zeytin yağı üretimine yatırım teşvik belgesi düzenlenir.
  4. Zeytinin işlenmesinden açığa çıkan prina üretimi de entegre tesisler için teşvik kapsamındadır.
  5. Zeytin yağı kullanılarak üretilen sabun ve diğer kozmetik ürünler de teşvik kapsamında değerlendirilebilir.

Detaylı Bilgi: Zeytin ve Zeytin Yağı Yatırım Teşvikleri

Bitkisel Yağ Yatırımları

  1. Ayçiçeği, aspir, kanola, soya, mısır ve palm yağlarının üretimi için teşvik verilir.
  2. Yağlı tohumların kırılması ile elde edilen ham yağlar ve rafinasyon işlemi neticesinde elde edilen rafine yağlar teşvik edilir.
  3. Bu yağların üretimi sırasında küspe ve/veya kaba un elde için yapılacak yatırımlar entegre tesisler için teşvik kapsamında değerlendirilir.
  4. İnsan tüketimi dışında bu yağların teknik kullanımı amaçlı yatırımlar da entegre tesisler için yatırım teşvik belgesi kapsamına alınabilecektir.

Detaylı Bilgi: Bitkisel Yağlar Üretimi Yatırım Teşvikleri

Ekmek ve Fırıncılık Ürünleri

  1. Ekmek ve ekmek çeşitleri üretimi için teşvik alınması mümkündür.
  2. Kurabiye, pasta ve kek gibi tatlı fırıncılık ürünleri teşvik kapsamında değerlendirilebilir.
  3. Poğaça gibi tuzlu fırıncılık ürünleri üretimi teşvik kapsamına alınabilir.
  4. Ürünlerin satışı ve teşhiri yapılan alanlar teşvik kapsamının dışındadır.

Detaylı Bilgi: Ekmek ve Fırıncılık Ürünleri Yatırım Teşvikleri

Bisküvi Yatırımları

  1. Her türlü tatlı ve tuzlu bisküvinin üretimi için yatırım teşvikleri verilir.
  2. Gofret, çikolata, çikolatalı ürünler ve krakerler gibi tüm ürünler bu kapsamdadır.
  3. Bisküvi üretim tesisleri için yapılacak komple yeni yatırım, tevsi veya modernizasyon yatırımları teşvik edilir.

Detaylı Bilgi: Bisküvi Yatırım Teşvikleri

Şeker ve Şekerleme Yatırımları

  1. Rafine şeker, kristal şeker gibi ürünlerin üretimi yatırım teşviklerinden yararlanır.
  2. Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesinden gerekli belgelerin ve izinlerin alınmış olması gerekir.
  3. Şeker üretiminde elde edilen yan ürünlerden melas üretimi ile ilgili yatırımlar entegre tesisler için teşvik belgesine dahil edilir.
  4. Şekerden elde edilen mamuller, şekerlemeler, sakızlar, cikletler ve diğer şekerli ürünler teşvik kapsamındadır.

Detaylı Bilgi: Şeker ve Şekerleme Yatırım Teşvikleri

Makarna Yatırımları

  1. Makarna üretimine yatırım teşvik belgesi düzenlenir.
  2. Makarna yatırımları içerisinde irmik üretimi de teşviklerden faydalanır.
  3. Kısa ve uzun makarna üretimi teşvik kapsamına dahildir.

Detaylı Bilgi: Makarna Yatırım Teşvikleri

Alkollü İçkiler Yatırımları

  1. Alkol ve alkollü içeceklerin üretimi için Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesinden gerekli izin ve belgelerin alınması gerekir.
  2. Bira, aromalı bira gibi düşük alkollü içeceklerin üretimine teşvik verilir.
  3. Şarap ve şarapçılık faaliyetlerine teşvik sağlanır.
  4. Rakı, votka, viski, cin, tekila, rom, vermut ve diğer yüksek alkollü içkilerin üretimine teşvik verilir.

Detaylı Bilgi: Alkollü İçkiler Yatırım Teşvikleri

Su ve İçecek Yatırımları

  1. Doğal kaynak sularının işlenmesi, şişelenmesi ve paketlenmesi teşvik edilir.
  2. Meşrubatlar ve alkolsüz içeceklerin üretimine yatırım teşvik belgesi düzenlenir.
  3. Maden suyu ve sodaların üretimi teşvik kapsamındadır.
  4. Kola, enerji içecekleri ve aromalı içeceklerin üretimi teşvik kapsamında değerlendirilir.

Detaylı Bilgi: Su ve İçecek Yatırım Teşvikleri


Önemli Uyarı!
Tarım ve tarımsal sanayi yatırımlarının bir çoğu Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Belgesi gerektirir. ÇED Belgesi olmadan yatırım teşvik belgesi alınması da mümkün değildir.