Ar-Ge yatırım teşvikleri işletmelerin araştırma ve geliştirme kültürü oluşturmaları ve Ar-Ge faaliyetlerini verimli hale getirmeleri için verilir. Ar-Ge tanım olarak yeni bir yöntemin geliştirilmesi veya mevcut bir üretim prosesinin iyileştirilmesi için yürütülen sistematik çalışmalar bütünüdür. Ar-Ge faaliyetleri süresi, bütçesi, kaynakları ve faaliyetleri tanımlanmış bir proje olarka yönetilmelidir. Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi için genellikle bir yatırım gerekir. Günümüzde Ar-Ge yatırımları hızla artış göstermektedir. İşte bu yatırımların hızlanması, etkin yürütülmesi ve yeni tekniklerin geliştirilmesi için verilen teşvikler bu sayfada tüm yönleriyle açıklanmıştır.

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 2. Maddesinde (Tanımlar):

"Ar-Ge yatırımı: Yeni bir ürün geliştirilmesi, ürün kalite ve standardının yükseltilmesi, maliyet düşürücü ve standart yükseltici yeni bir teknolojinin ülke şartlarına uyumunun sağlanması amacıyla bilimsel esaslara uygun olarak yapılan ve her aşaması belirlenmiş araştırma ve geliştirme çalışmaları için gerçekleştirilecek yatırımlarıdır." şeklinde ifade edilmektedir.


Ar-Ge Yatırımları Nelerdir?

Ar-Ge yatırımları, mevzuat tanımı da dikkate alındığında yeni ürün veya hizmet geliştirmek, kalite ve standartları yükseltmek, maliyet düşürmek amacıyla yapılacak sistemli çalışmalardır. Bir Ar-Ge projesi TÜBİTAK, KOSGEB ya da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenebilir Bu destek Ar-Ge projesinin giderlerine uygulanır. Bu proje neticesinde elde edilen ürünün ticari ölçekte seri üretimi ise yatırım teşviklerinin konusudur.

Ar-Ge Yatırımları

Yatırım teşviklerinden yararlanacak Ar-Ge yatırımları genellikle şu şekilde tanımlanır:

  1. Bilimsel Araştırma Yatırımları: Temel bilimlerdeki araştırmalar, yeni keşiflerin yapılmasını ve temel bilgi birikiminin artırılmasını hedefler. Bu alanlarda yapılan araştırmalar, yeni teorilerin oluşturulması, fenomenlerin anlaşılması ve genel bilimsel ilerlemenin sağlanması üzerine odaklanır.
  2. Teknolojik Geliştirme Yatırımları: Teknolojik geliştirme, mevcut teknolojilerin iyileştirilmesi veya tamamen yeni teknolojilerin geliştirilmesi üzerine çalışmaları içerir. Bu tür araştırmalar, yeni ürünlerin tasarlanması, süreçlerin optimize edilmesi, verimliliğin artırılması ve yenilikçi çözümlerin bulunması gibi hedeflere yönelik olabilir.
  3. Yenilikçi Ürün Geliştirme Yatırımları: Yenilikçi ürün geliştirme, mevcut pazar taleplerine uygun olarak yeni ürünlerin tasarlanması ve üretilmesini hedefler. Bu tür yatırımlar, tüketici ihtiyaçlarının anlaşılması, pazar araştırmaları, prototip oluşturma ve ürün optimizasyonu gibi aşamaları içerir.
  4. İlaç ve Sağlık Araştırmaları Yatırımları: İlaç ve sağlık sektöründe yapılan araştırmalar, hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların geliştirilmesi, yeni tedavi yöntemlerinin bulunması ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi üzerine odaklanır. Bu alanda yapılan araştırmalar genellikle klinik deneyler, laboratuvar çalışmaları ve tıbbi cihaz geliştirmeyi içerir.
  5. Yeşil Teknoloji ve Sürdürülebilirlik Yatırımları: Yeşil teknolojiler ve sürdürülebilirlik araştırmaları, çevre dostu çözümlerin geliştirilmesi ve doğal kaynakların korunmasını hedefler. Yenilenebilir enerji kaynakları, enerji verimliliği, atık yönetimi, su arıtma teknolojileri gibi alanlarda yapılan araştırmalar bu kategoriye girer.
  6. Yazılım Geliştirme Yatırımları: Bir üretim prosesi veya diğer alanlarda işleri hızlandıracak, kolaylaştıracak yönetim ve denetimsel süreçleri iyileştirecek yazılımların geliştirilmesidir.
  7. Ar-Ge Destekleriyle Geliştirilen Ürünlerin Üretimi Yatırımları: TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ya da 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Ar-Ge Merkezlerinde yürütülen Ar-Ge projesi sonucunda geliştirildiği Bakanlıkça görevlendirilen izleyici raporu veya varsa ilgili Değerlendirme ve Denetim Komisyonu kararı ile belgelenen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar.

Ar-Ge faaliyetlerinin temelinde bilimsel çalışmalar vardır. Bilimsel kaynaklar ve üniversitelerin işbirliği Ar-Ge faaliyetlerinin başarılı bir biçimde yürütülmesi için şarttır. Bu nedenle, Ar-Ge teşvikleri de akademi ile işbirliğinin tam entegrasyonunu sağlayacak şekilde kurgulanmıştır.

İlave Açıklama!
Ar-Ge projelerinin etkinliğinin artırılması için TÜBİTAK, KOSGEB ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Ar-Ge Teşvikleri Genel Müdürlüğü'nün uyguladığı Ar-Ge Teşvikleri vardır. Bu desteklerden yararlanacak şekilde yürütülen Ar-Ge projeleri neticesinde yeni ürünler elde edilir. Bu ürünlerin ticari ölçekte üretimi için ise Yatırım Teşvik Belgesi gereklidir.

Ar-Ge Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Ar-Ge yatırımları 2023 yılında Öncelikli Yatırım Teşvik Sistemine dahil edilmiştir. Ülkemiz öncelikli alanlarında yapılacak yatırımlar için 5. bölge destekleri uygulanmaktadır. Günümüzde tüm dünyada Ar-Ge kültürü gelişmiş, her geçen gün tüm sektörlerde Ar-Ge harcamalarının ağırlığı önemli ölçüde artmıştır. Bu nedenle, Ar-Ge yatırımları da 5. bölgede teşvikleri olarak da bilinen öncelikli sisteme alınmıştır. Bu kapsamda, Ar-Ge yatırımlarına verilen teşvikler aşağıdaki tablodadır.

Ar-Ge Yatırımlarında Bölgelere Göre Uygulanan Teşvikler
Uygulanan
Destek Unsurları
Yatırım Teşvik Bölgeleri
1.2.3.4.ve 5. BÖLGELER 6. BÖLGE
KDV İstisnası VAR VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti VAR VAR
Vergi İndirimi (YKO) %40 %50
SGK Primi (YIL) İşveren Desteği 7 Yıl 10 Yıl
İşçi Desteği YOK 10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK 10Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi VAR VAR
Faiz/Kar Payı Desteği (Puan/TL-Döviz Kredi) 5 - 2 7 - 2
Emlak Vergisi Muafiyeti VAR VAR
Bina İnşaat Harç Muafiyeti VAR VAR
Damga Vergisi ve Harç Muafiyeti VAR VAR
Diğer Muafiyetler VAR VAR

Önemli Açıklama!
Öncelikli yatırım teşviklerinden yararlanan Ar-Ge yatırımları hangi il ya da ilçede yapılırsa yapılsın (İstanbul ili dahil) 5. bölgenin desteklerinden yararlanır.

Uyarı!
İlk 4 bölgenin Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) yapılacak yatırımlar için alt bölge desteği uygulanmaz. Yalnızca 5. bölgede destekleri verilir.

Yararlanma Şartları

Ar-Ge yatırım teşviklerinden yararlanma şartları geleneksel yatırımlardan farklıdır. Bir yatırımın Ar-Ge yatırımı sayılması ve öncelikli yatırım teşviklerinden faydalanması için aşağıdaki kriterleri sağlaması gerekir. Bu kriterler şunlardır:

  1. Asgari Sabit Yatırım Tutarı: Yatırımın bulunduğu bölgeye göre sağlanması gereken asgari sabit yatırım tutarını aşmak gerekir.
  2. Ar-Ge Yatırımı Tanımı: Bu yatırımın Ar-Ge sayılması için gerekli amaçlar ve yöntemler belirlenmiştir. Ayrıca, diğer kurumlardan destekli yürütülenfaaliyetler neticesinde elde edilecek ürünlere dair projelerin başarılı tamamlandığına dair izleme kurulları veya komisyonlarınca tespit raporları gerekir. Bu ürünlerin ticarileştirilmesi de teşvik edilir.
  3. Ar-Ge Projesi Sonuç Belgesi: Ar-Ge projesinin başarılı sonuçlandığına dair ilgili kurum ve kuruluşlardan yazı ve raporlar alınmalıdır. Eğer bu proje üniversite işbirliğinde yürütülüyorsa izleme komisyonunda akademik temsilciler de bulunacaktır. Bazı durumlarda akademik çalışma raporları ayrıca temin edilir. Bazı durumlarda ise izleme komisyonundaki akademik temsilciler rapora katkı sağlayarak tek bir netice raporu elde edilir.
  4. İlgili Kurum Onayı: TÜBİTAKi KOSGEB veya Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından projenin onaylanması ve belgelendirilmesi gerekir.

Bu şartları sağlayan yatırımlar proje bazında münferit değerlendirmeye tabi tutulur. Uygun bulunanlar için öncelikli yatırım teşvik belgesi düzenlenir.

Önemli Açıklama!
Yatırımınızın bulunduğu il ve ilçenin hangi teşvik bölgesinde yer aldığını biliyor musunuz? Yatırım teşvik bölgelerini incelemek için buradan başlayın: Yatırım Teşvik Haritası

Ar-Ge Yatırım Teşviklerinden Nasıl Yararlanılır?

Ar-Ge yatırım teşviklerinden yararlanılması için izlenmesi gereken adımlar aşağıdaki gibidir:

  1. Ar-Ge Projesinin Hazırlanması: Araştırma ve geliştirme aşamasında ilgili kurumların mevzuatına uygun bir biçimde faaliyetler yürütülür. Bu aşamada varsa ilgili akademisyenlerden destek alınır. Bu aşamada büyük ölçekli üretim faaliyeti yoktur. Yalnızca bilimsel ve teknik kapsamlı sistematik çalışmalar vardır.
  2. Ar-Ge Belgelerin Alınması: İlgili kurumlardan izin, belge veya raporlar temin edilir. Başvuru sırasında bu belgelerin eksiksiz olması gerekir. Ayrıca, üretim konusu Çevresel Etki Değerlendirme gerektiriyorsa ÇED belgesinin de alınması gerekir.
  3. Başvuru Belgelerinin Temini: Yukarıda sayılan belgelere ilave olarak şirket evraklarının temini gerekir. SGK borcu bulunan şirketler için yatırım teşviki uygulanmaz. Eğer sgk prim borcu varsa yapılandırılmalıdır.
  4. Teşvik Başvurusu: E-TUYS sistemi üzerinden proje oluşturularak başvuru yapılır. Değerlendirme neticesinde uygun bulunan projeler için yatırım teşvik belgesi düzenlenir.

Enerji Verimliliği Yatırım Teşvikleri

Günümüzde Ar-Ge faaliyetlerinin büyük bir bölümü enerji verimliliği üzerine kuruludur. Dünyamızın kaynakları giderek azalmaktadır. Enerji hammaddelerinin tüketimi neticesinde dünyanın doğal ekosistemi etkilenmekte, büyük atıklar oluşmaktadır. Bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklarına dair araştırma ve geliştirme faaliyetleri her geçen gün artış göstermektedir. Tüm yatırımlarının enerji ihtiyacını yenilenebilir kaynaklardan karşılayabilmesi için Güneş Enerji Santrali (GES) yatırımları ayrıca teşvik edilmektedir. GES yatırımlarına 4. bölge teşvikleri sağlanmaktadır. Detaylı bilgi: GES Yatırım Teşvikleri