GES Yatırım Teşvikleri

Güneş Enerji Santrali (GES) yatırımları çevre dostu, verimli ve sürdürülebilir enerji kaynaklarıdır. Ülkemizin güneşten yararlanma potansiyeli de birçok bölge için oldukça yüksektir. Dünya genelinde yaşanan sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşüm hareketi neticesinde yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim artmıştır. Bu dönüşümü hızlandırmak için yenilenebilir enerji yatırımlarına verilen teşvikler de yoğunlaştırılmıştır. GES yatırımları son dönemde istisnai olarak 4. bölge teşviklerinden yararlanmaktadır. Bu projeler doğrudan elektrik enerjisi üretmek amacıyla veya mevcut bir tesisin enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılır. Her iki durumda da Yatırım Teşvik Belgesi alınabilir. Ancak, enerji yatırımları çok kapsamlı düzenlemelere tabidir. Dahası yatırım projesinin ve başvuru evraklarının en kapsamlı olduğu yatırımlardır.

Bu sayfada çok geniş kapsamlı, A'dan Z'ye GES yatırım teşvik rehberi hazırlanması amaçlanmıştır. Bu sayfada bulamadığınız konuları bize iletebilirsiniz.

GES Yatırımları Nelerdir?

Güneş Enerji Santrali (GES), güneş enerjisini elektriğe dönüştüren bir enerji üretim sistemi olarak bilinir. Güneş enerjisi, güneşten gelen ışınların kullanılarak elektrik enerjisi üretimi sağlar. GES'ler, çeşitli boyutlarda olabilir ve genellikle şebekeye bağlı veya bağımsız sistemler olarak kurulurlar. Ülkemizde enerji yatırımları 6446 sayılı Enerji Piyasası Kanunu ile düzenlenir. Enerji yatırımları kurulu gücüne göre lisanslı ve lisanssız yapılabilmektedir. Bu enerji lisansını Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verir. Kurulu gücüne göre enerji yatırımları şu şekilde sınıflandırılır:

1. Lisanssız Enerji Yatırımları: 5 MW altı kurulu gücü bulunan enerji yatırımları için EPDK lisansı gerekli değildir.
2. Lisanslı Enerji Yatırımları: 5 MW üzerinde kurulu gücü bulunan enerji yatırımları için EPDK lisansı gereklidir.

GES Yatırım Türleri Nelerdir?

Teşvik edilecek GES yatırım türleri şunlardır:

1. Çatı Güneş Enerji Santrali (Çatı GES): Bu tür santraller, binaların veya üretim tesislerinin çatılarına güneş panellerinin kurulduğu sistemlerdir. Ticari veya endüstriyel binaların çatılarından elektrik üretmek amacıyla kullanılırlar. Bu tür GES'ler, mevcut binaların çatılarındaki boş alanları değerlendirerek enerji üretimini artırır ve elektrik tüketimini karşılar. Tesisin ihtiyacının karşılanması amacıyla enerji üretimine genellikle öztüketim adı verilir.
2. Tarla Güneş Enerji Santrali (Tarla GES): Tarla GES'ler, geniş arazi alanlarına güneş panellerinin kurulduğu sistemlerdir. Tarım arazileri, boş araziler veya endüstriyel alanlar GES'lerin kurulabileceği potansiyel alanlardır. Bu tür GES'ler genellikle büyük ölçekli enerji üretimi hedefler ve elektrik şebekesine bağlı olarak çalışır.
3. Yüzey Üstü Güneş Enerji Santrali (Yüzey Üstü GES): Toprak üzerine monte edilen ve genellikle eğimli olarak konumlandırılan güneş panellerinden oluşan sistemlerdir. Bu sistemlerde güneş panelleri, rüzgarın altına gelen ve üzerine düşen gölgeyi minimize eden bir yapıda yerleştirilir.
4. Su Üstü Güneş Enerji Santrali (Su Üstü GES): Su üstü GES'ler, göletler, barajlar, göller veya denizler üzerine kurulan güneş panellerinden oluşan sistemlerdir. Bu tür GES'ler, su üzerindeki geniş alanları değerlendirerek güneş enerjisi üretimini sağlar.
5. Hibrit Güneş Enerji Santrali: Hibrit GES'ler, güneş enerjisi yanında başka bir enerji kaynağını da kullanarak enerji üreten sistemlerdir. Örneğin, güneş enerjisiyle birlikte rüzgar enerjisi veya biyokütle enerjisi kullanılabilir. Bu tür sistemler, enerji sağlamlığını artırabilir ve kaynak çeşitliliği sağlar.

GES yatırım projeleri içerisinde en büyük paya sahip olan Çatı GES ve Tarla GES yatırımları hakkında detaylı bilgi aşağıda başlıklar halinde aktarılmıştır.

1. Çatı GES Yatırımları

Çatı GES projeleri günümüzde en popüler enerji yatırımlarındandır. Tesisin öztüketimini karşılamak amacıyla yapılır. Genellikle küçük ve orta ölçekli, lisanssız yatırımlardır. Çatı GES projeleri 4. bölge yatırım teşviklerinden yararlanır. Çatı yapısı uygun hale getirilir, çatıya taşıyıcı konstrüksiyon yerleştirilir. Daha sonra paneller yerleştirilir. Kullanımı, bakımı ve kontrolü yönünden çok avantajlı bir yatırım fırsatıdır.

2. Tarla GES Yatırımları

Tarla GES yatırımları ise ülkemizde özellikle son 10 yılda çok sık yapılan bir yatırımdır. Ülkemiz enerji üretiminde güneş kaynağının payı her geçen gün artmaktadır. Tesis ihtiyacından ziyade elektrik enerjisi üretmek amacıyla yapılan bir yatırımdır. Görece büyük kurulu güç bulunması sıklıkla beklenir. Lisanslı ve lisanssız olarak tercih edilebilir. Her durumda yatırım teşviklerinden yararlanır. Tarla GES yatırım teşvikleri 4. bölge veya genel nitelikle olmaktadır. Bunu belirleyen lisans durumu ve kurulu güçtür.

GES Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

GES yatırımları dediğimizde lisanslı ve lisanssız olmak üzere 2 farklı türde yatırım vardır. Bunların her biri için izlenecek yol ve sağlanacak teşvikler farklıdır. GES yatırımları için düzenlenebilecek belge türleri şunlardır;

1. Genel Yatırım Teşvik Belgesi: Lisanslı güneş enerjisinden elektrik üretimi yatırımlarına verilir.
2. Bölgesel Yatırım Teşvik Belgesi (4. Bölge): Lisanssız güneş enerjisinden elektrik üretimi yatırımlarına verilir.

GES (Güneş Enerji Santrali) yatırımlarına verilen teşvikler lisans durumuna göre farklı olduğu için ayrı başlıklar halinde açıklanmıştır.

1. Lisanssız GES Yatırım Teşvikleri

EPDK lisansına ihtiyaç duyulmadan enerji üretimi yapılması için kurulu gücün 5 MW altı olması gerekir. Lisanssız GES yatırım teşvikleri genellikle çatı GES veya tarla GES yatırımları için uygulanır. Lisanssız GES yatırımlarına verilen teşvikler ve uygulanacak destek unsurları aşağıdaki tablodadır.

Lisanssız GES - Güneş Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri (4. Bölge Destekleri)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4. Bölge	5. Bölge	6. Bölge
KDV İstisnası	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR *	VAR *	VAR *
Vergi İndirimi (YKO)	%30	%40	%50
SGK Primi İşveren Desteği	7 Yıl	8 Yıl	10 Yıl
SGK Primi İşçi Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Diğer Destekler	VAR	VAR	VAR

2. Lisanslı GES Yatırım Teşvikleri

EPDK lisansı gerektiren GES yatırımları ise kurulu gücün 5 MW üzerinde olduğu yatırımlardır. Bu yatırımlar genellikle tüketim karşılamaktan ziyade doğrudan enerji üretimi amaçlı yatırımlardır. Lisanslı GES yatırım teşvikleri ve bu kapsamda uygulanan destek unsurları aşağıdaki tablodadır.

Lisanslı GES - Güneş Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri (Genel)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4 ve 5. BÖLGE	6. BÖLGE
KDV İstisnası	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	VAR

GES Yatırımlarının Bileşenleri

GES yatırımlarının büyük bir bölümü teşvik kapsamındadır. Bu yatırımlar aşağıdaki bileşenlerden oluşur:

1. Güneş Panelleri: Güneş enerjisini elektriğe dönüştürmek için fotovoltaik (PV) paneller kullanılır. Bu paneller, güneş ışığından gelen fotonları yakalar ve içerdikleri yarıiletken malzemeler sayesinde elektrik akımı oluşturur. Teşvik almak için yerli panel kullanılması gerekir.
2. İnverterler veya İnvertörler: Güneş panellerinden gelen doğru akım (DC), alternatif akıma (AC) dönüştürülür. İnverterler, DC elektriği şebekeye uygun AC elektriğe çevirir.
3. Şebekeye Bağlantı: Üretilen AC elektrik enerjisi, elektrik şebekesine bağlanarak tüketilebilir hale gelir. Şebekeye bağlı GES'ler, elektrik şebekesine enerji sağlar ve tüketim ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunur. Aynı zamanda, gerektiğinde şebekeden elektrik alabilirler.
4. Enerji Depolama (opsiyonel): Bazı GES sistemleri, enerji depolama teknolojileri kullanarak güneş enerjisini depolayabilir. Bu sayede güneş ışığı olmadığı zamanlarda bile enerji sağlayabilirler. Yaygın olarak kullanılan enerji depolama yöntemleri arasında batarya sistemleri bulunur. GES yatırımlarında depolama çok nadir uygulanan bir sistemdir.
5. Çelik Konstrüksiyon Sistemi: Güneş panellerinin ve diğer teçhizatın bir bütün olarak yer alması için taşıyıcı sistemdir. Bu sistem kabloları ve diğer bağlantı elemanlarını da sistematik bir biçimde içerir.
6. Enerji İzleme Sistemi: Enerji verimliliğini izlemek ve yönetmek için kullanılan sistemdir. Uzaktan tüm sistemin izlenmesine imkan verir. Bir bölümde verim kaybı varsa bu kısıma müdahale edilmesine imkan verir. Ayrıca, enerji kayıplarını ortadan kaldırarak sistemin optimize edilmesini de sağlar.
7. Temizleme Sistemi: Bazı GES sistemlerinde otomatik panel temizleme cihazları bulunur. Bu temizleme sistemleri düzenli olarak panel yüzeylerini temizler. Bu sayede, güneşlenme verimini en yüksek seviyede tutar.

Yararlanma Şartları

GES projeleri için Yatırım Teşvik Belgesi alınması için lisans koşullarının yerine getirilmesi gerekir. Bu kriterlerin dışında asgari sabit yatırım tutarı ve kapasite kriteri vardır. Bölgelere göre uygulanan kriterler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

GES Yatırım Teşviklerinden Yararlanma Kriterleri
Değerlendirme Kriteri	1. ve 2. Bölgeler	3., 4., 5. ve 6. Bölgeler
Asgari Kurulu Güç (kW)	240 kW	240 kW
Asgari Sabit Yatırım Tutarı (TL)	3 Milyon TL	1,5 Milyon TL

Gerekli Belgeler

GES yatırımlarına teşvik alınması için enerji piyasasıyla ilişkili bazı belgelerin temin edilmesi gerekir. GES projelerine yatırım teşvik belgesi alınması için başvurudan önce hazır edilmesi gereken belgeler şunlardır:

1. Taahhütname: Teşvik mevzuatındaki düzenlemelere uyumum sağlandığına ilişkin taahhütname hazırlanır. Şirketi temsil ve ilzama yetkili kişi ya da kişilerce imzalı ve kaşeli düzenlenir. Taahhütnamenin içeriği tarafımızca hazırlanır.
2. Proje Onayı: GES projesinin ilgili kurum tarafından onaylandığına ilişkin belgedir.
3. Bağlantı Anlaşması: Yatırım Teşvik Belgesi alabilmek için nihai şekle göre bağlantı anlaşmasının imzalanmış olması şarttır.
4. Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu: Bağlantı anlaşmasından önce alınan çağrı mektubuna sahip olmak teşviklerden yararlanmanın bir önkoşuludur.
5. Tek Hat Şeması: Proje detaylarının yer aldığı çizim ve bilgilerdir.

Yatırım projesinin doğru oluşturulması, teşvik başvurusu ile ilişkili belgelerin eksiksiz hazırlanması, ayrıca yukarıdaki belgelerin temin edilmesi gerekir. Yatırım projesindeki tüm detayların bağlantı anlaşması, çağrı mektubu ve proje onayının tam uyumlu olması esastır. Aksi halde, yatırım teşvik belgesi alınmasına imkan yoktur.

GES Yatırım Teşvik Belgesi Nasıl Alınır?

GES projelerine Yatırım Teşvik Belgesi almak için izlenmesi gereken adımlar aşağıdak gibidir:

1. 1. Adım: Yatırım yerinin konstrüksiyon ve taşıyıcı sisteme uygunluğu tespit edilir. Çatıya kurulacaksa mevcut tesisin çatısı incelenir. Eğer tarlaya kurulacaksa zeminde yapılması gereken düzenleme işleri değerlendirilir.
2. 2. Adım: GES projesi ve tek hat şeması oluşturulur. Kurulacak güç tespit edilir.
3. 3. Adım: Kurulu güç eğer 5 MW üzerinde ise EPDK lisansı alınır.
4. 4. Adım: Kurulu güç ile bağlantılı olmak üzere ÇED Belgesi temin edilir.
5. 5. Adım: Bölgedeki elektrik dağıtım şirketinden Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu temin edilir. Daha sonra Bağlantı Anlaşması imzalanır.
6. 6. Adım: GES yatırımının tamamlanması için TEDAŞ Proje Onayı temin edilir.
7. 7. Adım: Yatırım projesi E-TUYS sistemi üzerinde hazırlanır. TÜm bilgi ve belgeler tanımlanır. Yatırım Teşvik Belgesi başvurusu yapılır.