Süt ve Süt Ürünleri
Yatırım Teşvikleri

Süt ve süt ürünleri üretimine sağlanan yatırım teşvikleri sektör için son derece önemlidir. Tarımsal üretim ve hayvancılık ile doğrudan bağlantılı olan süt ve süt ürünleri sektörü ülkemiz için büyük bir potansiyel taşır. Hayvanlardan toplanan çiğ sütlerin depolandığı, işlendiği ve süt ürünlerinin üretildiği tesislerdir. Çiğ süt bu tesislerde katma değerli süt ürünlerine dönüştürülür. Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların sütleri tesislerden toplanır. Bu tesislere mandıra adı da verilir. Süt ve süt ürünleri üretimi yatırımlarına verilen teşvikler nelerdir, hangi yatırımlar yararlanır, nasıl faydalanılır tüm yönleriyle açıklanmıştır.

Süt Üretimi Yatırımları Nelerdir?

Çiğ sütün üretimi aslında hayvancılık tesislerinde gerçekleştirilir. Süt sağım robotlarıyla veya manuel süt sağımı yapılır. Bu sütün mikrobiyolojik testleri yapılır. Daha sonra soğutma tanklarında bekletilir. Süt toplama merkezleri aracılığıyla çiğ süt işleme tesislerine aktarılır. Burada yeniden kalite ve sağlık kontrollerinden geçirildikten sonra işleme aşamasına geçilir. Bu tesislerde yapılacak en önemli işlem süt pişirme veya daha modern yöntemle pastörizasyondur. Bunun asıl amacı sütün içerisindeki zararlı organizmaları yok etmektir. Süt pişirme belirli bir ölçüde bu işi yapıyor olsa da pastörizasyon %99,9 gibi yüksek bir sterilizasyon seviyesine sahip kabul edilir. Çiğ süt veya pastörize süt, aseptik koşullarda çok katmanlı kutulara veya şişelere doldurulur.

Yatırım teşviklerinden yararlanabilecek süt üretimi yatırımları şunlardır:

1. 1. Çiğ Süt Üretimi: Hayvancılık yatırımları kapsamında çiğ sütün üretilmesi, soğutulması ve saklanmasıdır. Kısaca bu yatırımlara çiğ süt üretimi adı verilmektedir. Uygun teknikler dahilinde yapıldığında çiğ süt üretimi yatırım teviklerinden yararlanır.
2. 2. Pişirilmiş Süt Üretimi: Çiğ sütün pişirilmesi ile elde edilen pişirilmiş sütün dökme veya paketlenmiş şekilde satılması işlemidir. Günümüzde süt pişirme tankları modern tesislerde pastörizasyon yöntemine yerini bırakmıştır.
3. 2. Pastörize Süt Üretimi: Sütün pastörize edilmesi ile elde edilen süttür. Yüksek kapasitesi, proses hızı ve antibakteriyel özelliği sayesinde pastörize sütler günümüzde çok yaygındır. Kutulama, şişeleme veya paketleme ünitesinden sonra satışa hazır hale gelmektedir. Pastörize süt üretimi yatırım teşviklerinden yararlanmaktadır.

Süt Ürünleri Üretimi Yatırımları Nelerdir?

Süt ürünleri ise çiftlik hayvanlarından elde edilen sütün işlenerek çeşitli tüketim ürünlerine dönüştürülmesini ifade eder. Süt işleme tesislerinde gerçekleştirilen bu süreç, sütün işlenmesi, şekillendirilmesi, fermente edilmesi veya diğer işlemlerden geçirilmesini içerir. Süt ürünleri çeşitli tüketim amaçlarına yönelik olarak farklı formlarda üretilebilir. Uzun ömürlü ambalajlarda paketlenerek satışa sunulur. Bazı ürünler soğuk zincir kırılmadan tedarik edilirken, bazılarında soğuk zincire gerek yoktur.

Yatırım teşviklerinden yararlanabilecek süt ürünleri üretimi yatırımları şunlardır:

1. Peynir: Sütün işlenerek mayalanması ve pıhtılaşmasıyla üretilen bir süt ürünüdür. Peynirler, farklı süt kaynaklarından (örneğin inek, keçi, koyun) ve farklı işleme yöntemleriyle üretilebilir. Cheddar, mozzarella, beyaz peynir, kaşar gibi peynir çeşitleri vardır.
2. Yoğurt: Sütün bakterilerle fermente edilmesiyle üretilen bir süt ürünüdür. Yoğurt, sağlıklı probiyotik bakteriler içerir ve çeşitli tatlandırıcılar, meyve veya tahıllarla zenginleştirilebilir.
3. Tereyağı: Süt yağının kremayla işlenmesi sonucu elde edilen bir süt ürünüdür. Tereyağı, yağ içeriği yüksek, sert veya yayılabilir bir formda olabilir ve yemek pişirme, fırıncılık ve pastacılık gibi birçok kullanım alanı vardır.
4. Kaymak: Sütün üst kısmında oluşan yağ tabakasının toplanmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Kaymak, genellikle tatlı ve kremsi bir yapıya sahiptir ve tatlandırılmış veya tatlandırılmamış olarak tüketilebilir.
5. Yoğunlaştırılmış Süt: Sütün suyunun buharlaştırılmasıyla kıvamlı bir süt ürünü elde edilir. Yoğunlaştırılmış süt, tatlandırılmış veya tatlandırılmamış olarak tüketilebilir ve tatlıların ve bazı tatlı sosların yapımında kullanılır.
6. Süt Tozu: Sütün suyunun tamamen uzaklaştırılmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Süt tozu, sütün daha uzun süre saklanmasını sağlar ve bazı gıda ürünlerinde, içeceklerde ve pişmiş ürünlerde kullanılır.
7. Dondurma: Süt, krema, şeker ve aroma maddelerinin karıştırılarak dondurulmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Dondurma, çeşitli lezzetlerde, farklı doku ve katkı maddeleriyle üretilebilir.
8. Ayran: Yoğurt, su ve tuzun karıştırılmasıyla elde edilen fermente bir içecektir. Yoğurdun suyla inceltilerek çalkalanmasıyla yapılan ayran, serinletici ve ferahlatıcı bir içecek olarak yaygın olarak tüketilir. Yoğurdun probiyotik özelliklerini taşıyan ayran, sindirim sistemine faydalı olabilir ve vücut için önemli vitamin ve mineralleri içerecek şekilde üretilir.
9. Yayık: Yoğurdun koyu kıvamlı bir şekilde çalkalanmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Yoğurdun yoğun kıvamının korunarak çalkalanmasıyla elde edilen yayık, daha yoğun bir lezzete sahiptir. Yayık, peynir yapımında da kullanılabilir veya doğrudan tüketilebilir.
10. Kefir: Kefir, sütün maya ve bakterilerle fermente edilmesiyle elde edilen bir probiyotik içecektir. Kefir mayaları ve bakterileri, sütün şekerini sindirerek asidik bir ortam oluşturur ve bu süreçte sütteki laktozun büyük ölçüde fermente olmasını sağlar. Kefir, yoğurt gibi kıvamlı bir yapıya sahiptir ve genellikle tüketimi kolaylaştırmak için süzme işlemine tabi tutulur. Ardından şişelenerek üretimi tamamlanır.

Kısaca, peynir, yoğurt, tereyağı, kaymak, yoğunlaştırılmış süt, dondurma, ayran, yayık, kefir, süt tozu gibi ürünlerin üretildiği süt işleme ve süt ürünleri üretimi yatırımlarına teşvik verilmektedir.

Süt ve Süt İşleme Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Süt ve süt işleme tesisleri için sağlanan yatırım teşvikleri bu bölümde aktarılmaktadır. Burada belirtilen yatırımlar çiğ sütün üretildiği hayvan işletmelerinin dışında tutulmuştur. Fabrika ortamında çiğ sütün ya da pastörize sütün işlendiği tesislerdir. Paketli sütler veya süt ürünlerinin üretilerek satışının yapıldığı yatırımlardır.

Süt ve Süt Ürünleri Yatırımlarında Bölgelere Göre Uygulanan Teşvikler
Uygulanan Destek Unsurları		Yatırım Teşvik Bölgeleri
		1.	2.	3.	4.	5.	6.
KDV İstisnası		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Vergi İndirimi (YKO)		%15	%20	%25	%30	%40	%50
SGK Primi (YIL)	İşveren Desteği	2 Yıl	3 Yıl	5 Yıl	6 Yıl	7 Yıl	10Yıl
	İşçi Desteği	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Faiz/Kar Payı Desteği (Puan/TL-Döviz Kredi)		YOK	YOK	3 - 1	4 - 1	5 - 2	7 - 2
Emlak Vergisi Muafiyeti		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Bina İnşaat Harç Muafiyeti		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Damga Vergisi ve Harç Muafiyeti		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Diğer Muafiyetler		VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR

Yararlanma Şartları

Süt ve süt işleme tesisleri için uygulanan yatırım teşviklerinden yararlanma şartları mevzuata göre belirlenmiştir. Bu tesisler için asgari sabit yatırım tutarı ile günlük süt işleme kapasitesi belirleyicidir. Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında aşağıdaki kriterleri sağlayan yatırımlar için teşvik belgesi düzenlenir.

Süt ve Süt Ürünleri Üretimi Yatırım Teşviklerinden Yararlanma Kriterleri
Yatırım Türü		1.	2.	3.	4. / 5.	6.
Asgari Süt İşleme Kapasitesi ( > Ton/Gün)
Süt ve Süt İşleme	Pişirme	5 T	5 T	5 T	5 T	5 T
	Pastörize	5 T	5 T	5 T	5 T	5 T
Asgari Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)
Tümü	4 M	3 M	2 M	1,5 M	1,5 M	1,5 M

Süt ve Süt Ürünleri Yatırım Teşviklerinden Nasıl Yararlanılır?

Süt ve süt işleme yatırım teşviklerinden yararlanılması için izlenmesi gereken adımlar aşağıdaki gibidir:

1. Ürünlerin Belirlenmesi: Üretilecek ürünler belirlenmelidir. Yalnızca süt tesisi mi yoksa süt işleyerek süt ve süt mamülleri üretimi yapılacak mı belirlenmelidir.
2. Kapasitenin Belirlenmesi: Kapasiteye uygun bir süt pişirme ünitesi veya pastörizatör seçilmelidir. Pastörizatörler daha yüksek teknoloji ürünüdür. Daha kaliteli ürün çıkarır. Hızlı ve yüksek kapasitelidir. Bu özellikleri nedeniyle biraz maliyeti yüksektir. Yüksek kaliteli ürün üretmek ve pazarlamak isteyen yatırımcıların tercihi pastörizasyon olmalıdır.
3. Yatırımın Projelendirilmesi: Yatırım projesinin türü, tutarı, kapasitesi ile uyumlu yatırım projesi oluşturulur. Projeye uygun makine ve teçhizat belirlenir. Proforma faturalar ve makine spesifikasyonları tespit edilir. Süt işleme tesislerinde en önemli makine Pastörizatördür. Genel yatırım projesi pastörizatör ile uyumlu olacak şekilde yapılır.
4. Başvuru Belgelerinin Temini: Yatırım Teşvik Belgesi başvurusu için gerekli şirket evrakları, sgk borcu yoktur, kapasite raporu, izin ve belgeler temin edilir. Yatırım projesinin kapasitesine bağlı olarak Çevresel Etki Değerlendirme Belgesi de alınmalıdır. Yaygın endüstri pratiğindeki pastörizasyon kapasiteleri genellikle ÇED Belgesi gerektirmektedir.
5. Teşvik Başvurusu: E-TUYS sistemi üzerinden proje oluşturularak başvuru yapılır. Değerlendirme neticesinde uygun bulunan projeler için yatırım teşvik belgesi düzenlenir.

Süt ve Süt İşleme Tesislerinde Enerji Verimliliği Teşvikleri

Süt işleyerek süt ve süt mamülleri üretimi yapılan tesisler yüksek ısıl işlem yapılan tesislerdir. Enerji maliyeti yüksek olan fabrikalardır. Bu nedenle, bu fabrikaların yeşik dönüşümü için GES (Güneş Enerji Santrali) kurulumu önerilmektedir. Öztüketim amaçlı kurulacak GES tesisi genellikle süt işleyen tesisin çatısına kurulur. Böylece alan maliyeti de bulunmaz. GES yatırımlarına 4. bölge yatırım teşvikleri verilmektedir. GES projesi yapıldıktan sonra proje onayı, bağlantı anlaşması ve çağrı mektubu alındığında 4. bölge teşviklerinden yararlanman mümkündür.

Süt üretimi ve süt işleme tesisinin enerji ihtiyacının karşılanması için kurulacak çatı GES projesi şu desteklerden yararlanır.

1. 1. KDV İstisnası: Tüm makine ve ekipmanlar için uygulanır.
2. 2. Gümrük Vergisi Muafiyeti: Paneler dışındaki makine ve teçhizat için uygulanır.
3. 3. Vergi İndirimi: Toplam yatırım tutarının %30'u kurumlar/gelir vergisi matrahından indirilir.
4. 4. SGK Primi İşveren Hissesi Desteği: 6 Yıl süreyle asgari ücrete tekabül eden kısmına uygulanır.
5. 5. Faiz Desteği: Yatırımın finansmanı için kullanılacak kredilerin 4 puanı desteklenir.