KOJEN (Atık Isı Geri Kazanım)
Yatırım Teşvikleri

Kojen ya da Atık ısı geri kazanım, üretim prosesleri sırasında ortaya çıkan atık ısının geri kazanılarak başka bir enerji formunda kullanılması anlamına gelir. "Kojenerasyon" kelimesinden türetilen "kojen" veya "cogeneration" kelimesinden türetilen "cogen" kısaltmaları da bu yatırımlar için kullanılır. Bu yatırımlar bir endüstriyel tesisin içerisinde kurulur. Isıl işlemlerin yoğun olduğu tesislerde kojenerasyon tesislerinin kurulması tavsiye edilir. Bu sayede enerji verimliliğinde önemli bir artış sağlanacaktır. Kojen ya da atık ısı geri kazanım sistemleriyle ilgili yatırım teşvikleri aşağıda detaylı açıklanmıştır.

Atık Isı Geri Kazanım (Kojen) Yatırımları Nelerdir?

Kojenerasyon veya atık ısı geri kazanım sistemleri, enerji verimliliğini artırırken aynı zamanda çevresel sürdürülebilirliği de destekler. Atık ısının geri kazanılması, daha az yakıt tüketimine ve dolayısıyla daha az sera gazı emisyonuna yol açar. Bu sistemler, endüstriyel tesisler, enerji santralleri, hastaneler, oteller ve diğer büyük binalar gibi pek çok farklı uygulama alanında kullanılmaktadır. Bu tesisler, trijenerasyon olarak da adlandırılan bir uygulama ile daha ileri bir seviyeye taşınabilir. Trijenerasyon, elektrik ve ısı üretiminin yanı sıra soğutma enerjisi de elde edilmesini içerir. Bu şekilde, bir tesisin elektrik, ısı ve soğutma ihtiyaçları tek bir sistemin entegre bir parçası haline gelir.

Atık ısı geri kazanım birimi, bu yüksek sıcaklıktaki atık ısıyı yakalayarak başka bir enerji formunda kullanır. Bu atık ısı, genellikle bir kazan veya ısı değiştirici üzerinden geçirilir ve proses ısısı, ısıtma veya soğutma ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Örneğin, kazanlarda bu atık ısı, suyu buharlaştırmak veya ısıtmak için kullanılabilir. Böylece, elektrik üretimi sürecindeki atık ısının geri kazanılmasıyla daha fazla enerji verimliliği sağlanır.

Kojen Atık Isı Geri Kazanım Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Kojen yani Atık Isı Geri Kazanım yatırımları günümüzde birçok tesiste son derece verimli sonuçlar vermektedir. Öncelikli yatırım teşvikleri kapsamında değerlendirilen bu yatırımlar için aşağıdaki destekler uygulanmaktadır.

Kojen Atık Isı Geri Kazanım Yatırımlarında Bölgelere Göre Uygulanan Teşvikler
Uygulanan Destek Unsurları		Yatırım Teşvik Bölgeleri
		1.2.3.4.ve 5. BÖLGELER	6. BÖLGE
KDV İstisnası		VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti		VAR	VAR
Vergi İndirimi (YKO)		%40	%50
SGK Primi (YIL)	İşveren Desteği	7 Yıl	10 Yıl
	İşçi Desteği	YOK	10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği		YOK	10Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi		VAR	VAR
Faiz/Kar Payı Desteği (Puan/TL-Döviz Kredi)		5 - 2	7 - 2
Emlak Vergisi Muafiyeti		VAR	VAR
Bina İnşaat Harç Muafiyeti		VAR	VAR
Damga Vergisi ve Harç Muafiyeti		VAR	VAR
Diğer Muafiyetler		VAR	VAR

Teşvik Verilen Kojen Atık Isı Geri Kazanım Tesisleri

Atık ısı geri kazanımı sistemleri, farklı bileşenlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Bu kompleks tesisler genellikle büyük oranda teşvikten yararlanır. Tipik bir atık ısı geri kazanım sistemi aşağıdaki bileşenlerinden oluşur:

1. Isı Değiştiriciler: Atık ısıyı yakalayan ve başka bir akışkan veya süreci ısıtmak veya soğutmak için kullanan cihazlardır. Isı değiştiriciler, boru şeklinde veya plakalı yapılarda olabilir. Atık ısıyı taşıyan akışkan, ısı değiştiricinin bir tarafından geçerken, diğer tarafından geçen akışkanın ısınmasını veya soğumasını sağlar.
2. Buhar Kazanları: Atık ısıyı kullanarak suyu buharlaştıran veya ısıtan sistemlerdir. Buhar, genellikle tesis içinde enerji üretimi veya proses ısıtması için kullanılır. Buhar kazanları, atık ısıyı kullanarak buhar üretmek için etkili bir yöntemdir.
3. Gaz veya Yağ Yakıcıları: Atık ısıyı kullanarak gaz veya yağ yakarak ısı üreten cihazlardır. Bu yakıcılar, atık ısıyı enerjiye dönüştürmek için yüksek sıcaklıkta yanma sağlar.
4. Soğutma Üniteleri: Atık ısıyı kullanarak soğutma sağlayan cihazlardır. Bu üniteler, atık ısıyı absorpsiyon veya adsorpsiyon gibi süreçlerle soğutma için kullanılır.
5. Kompresörler: Atık ısıyı kullanarak basınçlı hava veya gaz üreten cihazlardır. Bu kompresörler, atık ısı enerjisini kullanarak endüstriyel proseslerde hava veya gaz basıncını sağlamak için kullanılır.
6. Kogenerasyon Sistemleri: Kogenerasyon sistemleri, elektrik üretimi sırasında ortaya çıkan atık ısının geri kazanılması ve kullanılması anlamına gelir. Bu sistemler genellikle güç ünitesi (genellikle gaz türbini veya motoru) ve bir ısı geri kazanım biriminden oluşur.

Bu bileşenler, atık ısı geri kazanım sistemlerinin temel yapı taşlarını oluşturur. Bu bileşenlerin tasarımı ve konfigürasyonu, uygulama alanına, atık ısı kaynağına ve enerji ihtiyaçlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.